________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२५ उ.३ सू०४ द्रव्यार्थत्वेन प्रदेशनिरूपणम् १५५ 'सिय दावरजुम्में' स्याद् द्वापरयुग्मम् । 'सिय कलिओगे' स्यात्-कल्योजम् ‘एवंजाव आयए' एवं यावदायतम्-अब-यावत्पदेन वृतव्यत्र चतुरस्र संस्थानानां ग्रहणं भवति । तथा-च वृत्तादारभ्य आयतान्तसंस्थानानि प्रदेशार्थतया स्यात्कृत. युग्मादिरूपाणीत्यर्थः । 'परिमंडला गं भंते ! संठाणा परसट्ठयाए कि कडजुम्मा पुच्छा' परिमण्डलानि खल भदन्त ! संस्थानानि कि प्रदेशार्थतया कृतयुग्मानि पृच्छा ? श्योजानि द्वापरयुग्मानि कल्योजानि वा-इति पृच्छा ? भगवानाइ'गोयमा' इत्यादि । 'गोयमा' हे गौतम ! 'ओघादेसेणं' ओघादेशेन-सामान्यतः, इत्यर्थः, 'सिय कडजुम्बा जाव सिय कलिओगा' स्यात्-कृतयुग्मानि यावत् स्यात् कल्योजानि, अत्र यावत्पदेन स्यात्-योजानि स्याद् द्वापरयुग्मानि इत्यनयोः संग्रहः । तत् प्रदेशानां चतुष्काऽपहारेण अपहियमाणानां चतुः पर्यवसितत्वे कृतसंस्थान के विषय में भी कथन जानना चाहिये। यहां यावत्पद से वृत्त, ध्यस्र, चतुरस्र इन संस्थानों का ग्रहण हुआ है। तथा च-वृत्तसंस्थान से लेकर आयतसंस्थान तक के समस्त संस्थान प्रदेशों की अपेक्षा से कृत. युग्मादिरूप हैं। 'परिमंडलाणं भंते ! संठाणो पएसट्टयाए कि कडजुम्मा पुच्छ।' अब गौतम स्वामी ने प्रभु से यहां अनेक परिमंडल संस्थानों के विषय में प्रदेशों की अपेक्षा लेकर ऐसा प्रश्न किया है कि हे भदन्त ! अनेक परिमंडलसंस्थान प्रदेशोंकी अपेक्षा से क्या कृतयुग्म रूप है ? अथवा योजरूप है ? अथवा द्वापरयुग्मरूप है ? अथवा कल्योजरूप है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'ओघादेसेणं सिय कडजुम्मा, जाव सिय कलिओगा' हे गौतम! जय प्रदेशों की अपेक्षा लेकर सामान्य रूप से परिमंडलों का विचार किया जाता है तब चार के अपहार से अपहृत हए રૂપ હોય છે, અને કોઈ વાર કયેજ રૂપ હોય છે. આજ રીતે યાવત્ વૃત્ત સંસ્થાન વ્યસ્ત્ર સંસ્થાન, ચતુરસ્ત્ર સંસ્થાન અને આયત સંસ્થાના સંબં. ધમાં પણ સઘળું કથન સમજી લેવું. તથા વૃત્ત સંસ્થાનથી લઈને આયત સંસ્થાન સુધીના સઘળા સંસ્થાનો પ્રદેશની અપેક્ષાથી કૃતયુગ્માદિ રૂપ छे. 'परिमडला णं भते ! संठपणा पएसट्रयाए किं कडजुम्मा पुच्छा' ब गौतम સ્વામી પ્રભુને અનેક સંસ્થાના વિષયમાં પ્રદેશોની અપેક્ષાથી એવું પૂછે છે કે-હે ભગવન અનેક પરિમંડલ સંસ્થાને પ્રદેશોની અપેક્ષાથી શું કૃતયુમ ૩૫ છે? અથવા જરૂ૫ છે? અથવા દ્વાપર યુગ્મ રૂપ છે? અથવા
त्या ३५ छ । मा प्रश्न उत्तरमा प्रभु श्री ३ छे 3-'ओघादेसेणं सिय कडजम्मा जाव सिय कलिओगा' गौतम ! प्रशानी अपेक्षा सामान्य. પણથી પરિમંડલેને વિચાર કરવામાં આવે છે, ત્યારે ચારના અપહારથી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૫
