________________
-
५७४
मगवतीसो दिम्य आगत्यैकस्मिन् लोकाकाशप्रदेशे अनन्ताः परमाणवश्चिता भवन्तीति वाघायं पडुच' व्याघातं प्रतीत्य 'सिय तिदिसि' स्यात् त्रिदिशम्-त्रिदिग्भ्यः, यदि कश्चित् प्रतिवन्धो भवेत् तदा दिक त्रयेभ्य एवागत्य परमाणपश्चीयन्ते 'सियचउदिसिं' स्यात् चतुर्दिशम्-चतुर्दिग्भ्य आगत्य चीयन्ते 'सिप पंचदिसि' स्पान पञ्चदिशम्, पञ्चभ्यो दिग्भ्य आगत्य चीयन्ते । यदि प्रतिबन्धको न भवेतदा सर्वदिग्भय आगत्यैकस्मिन् आकाशमदेशेऽनेके परमाणवश्चीयन्ते अथ यदि प्रतिवन्धको भवेत्तदा कदाचित् दिक्त्रयेभ्य चतुर्दिग्भ्यः पञ्चदिग्भ्यो वा आगस्य चीयन्ते-एकत्रिता भवन्ति परमाणत्र इत्यर्थः 'लोगस्स णं भंते' लोकस्य खलु भदन्त ! 'एगंनि आगसपएसे' एकस्मिन् आकाशमदेशे 'कइदिसिं पोग्गला अर्थात् वहाँ से आने में यदि उन्हें कोई रूकावट नहीं हैं तो वे लोक के एक आकाश प्रदेश पर छहों दिशाओं से आकरके अनन्त परमाणु रूप से इकट्ठे हो जाते हैं। 'वाघायं पडच सिय तिदिसि सिय चउद्दिसि सिय पंचदिसिं' और जो प्रतिबन्ध रुकावट हो तो कदाचित् वे तीन दिशाओं से, कदाचित् वे चार दिशाओं से और कदाचित् पांच दिशाओं से आकरके वहां एकटे हो जाते हैं। तात्पर्य कहने का यही हैं कि यदि प्रतिबन्धक कारण नहीं हैं तो वे एक आकाश प्रदेश में समस्तदिशाओं से आकरके इकट्ठे हो सकते हैं और प्रतिवन्ध आने में रूकावट का कारण मौजूद है तो वे वहां पर तीन आदि दिशाओं से आकरके भी इकट्ठे हो सकते हैं।
प्रश्न-'लोगस्स णं भते! एमि आगासपएसे कहदिसि पोग्गला चिज्जंति' हे भदन्त ! लोक के एक आकाश प्रदेश में से कितनी दिशाओं હે પૌતમ! જે વ્યાઘાત-પ્રતિબંધ ન હોય તે તેઓ છએ દિશાએથી આવીને ત્યાં એકઠા થાય છે, અર્થાત્ ત્યાંથી આવવામાં જે તેમને કેાઈ રૂકાવટ હોય તે તે લેકના એક આકાશ પ્રદેશમાં અનંત પરમાણુપણાથી એકઠા 28 जय छे. 'वाघायं पडुच्च सिय तिदिसिं, सिय चउद्दिसिं सिय पंचदिसिं' અને જે પ્રતિબંધ-રૂકાવટ હોય તો કઈ વાર તેઓ ત્રણ દિશાએથી કઈવાર તેઓ ચાર દિશાઓથી અને કોઈવાર પાંચ દિશાઓમાંથી આવીને ત્યાં એકઠા થાય છે કહેવાનું તાત્પર્ય એ જ છે કે-જે પ્રતિબંધનું કારણ ન હોય તે તેઓ એક આકાશ પ્રદેશમાં સઘળી દિશાએ માંથી આવીને એકઠા થઈ શકે છે. અને પ્રતિબંધ આવવામાં રૂકાવટનું કારણ ઉપસ્થિત હોય તો તેઓ ત્યાં ત્રણ વિગેરે દિશાઓથી આવીને પણ એકઠા થઈ શકે છે.
श्र-'लोगस्त ण भंते एगमि आगासपएसे कइदिसिं पोम्पला चिजति' હે ભગવન લેકના એક આકાશ પ્રદેશમાંથી કેટલી દિશાઓને આશ્રય કરીને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
