________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ.२४ सू०२ सनत्कुमारदेवोत्पत्तिनिरूपणम् १९१ नो देवेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते किन्तु पश्चेन्द्रियतिर्यग्यो निकेभ्यो मनुष्पेन्यश्च आगत्योत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् । कियत्पर्यन्तं शर्करापमानारकातिदेशः करनीय एतदाशयेनाह-'जाव पज्जत' इत्यादि। 'जात्र पज्ज तसंखेज्जवासाउपतन्निपंचिंदियतिरिक्खजोणिए णं भंते ! यावत् पर्याप्त संख्येयवर्षायुष्कसंक्षिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकः खलु भदन्त ! 'जे भविए सर्णकुमारदेवेसु अवज्जितए' यो भव्यः सनत्कुमारदेवे यूत्पत्तुं स खलु भदन्त ! कियत्कालस्थितिकसनत्कुमार देवेषूत्पद्यत इति पश्नः उत्तरमाह-'अवसेसा' इत्यादि । 'अवसेसा परिमाणादीया भवादेसपज्जवसाणा सच्वेव वत्ताया भाणियमा' अवशेषाः परिमाणादिकाः की पर्याय रूप से उत्पन्न नहीं होते हैं और न देवों से आकरके सन. स्कुमार की पर्यायरूप से उत्पन्न होते हैं किन्तु पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकों से और मनुष्यगति से आकरके ही वे सनरकुमार देवों की पोयरूप से उत्पन्न होते हैं । यहां शर्कराप्रभा के नारको का अतिदेश कहां तक करना चाहिये सो इसी आशय को लेकर सूत्रकार ने 'जाव पज्जत्त' ऐसा कहा है यावत्-‘पज्जत्तसंखेज्जवासाउयसन्निपंचिदियतिरिक्ख. जोणिएणं भंते !' हे भदन्त ! जो पर्याप्त संख्यातवर्षायुष्क संज्ञीपश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव 'जे भविए सणंकुमारदेवेसु' उववज्जित्तए' जो सनत्कुमारदेवों में उत्पन्न होने के योग्य हैं वे कितने काल की स्थिति वाले सनत्कुमार देवों में उत्पन्न होता है ? इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते हैं-'अवसेसा परिमाणादीया भवादेसपज्जवसाणा सच्चे। बत्तઉત્પન્ન થાય છે? ગૌતમસ્વામીના આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ તેમને કહે છે કે-હે ગૌતમ ! તેઓ નરયિકમાંથી આવીને સનસ્કુમારના પર્યાયપણાથી ઉત્પન્ન થતા નથી, તથા દેવામાંથી આવીને સનકુમારના પર્યાય રૂપથી પણ ઉપર થતા નથી. પરંતુ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ નિકમાંથી અને મનુષ્યગતિમાંથી આવીને જ તેઓ સનકુમાર દેના પર્યાયપણથી ઉત્પન્ન થાય છે. અહિયાં શર્કરા પ્રભા પૃથ્વીના નારકને અતિદેશ ક્યાં સુધી ગ્રહણ કરવું જોઈએ? એ भाशयथा सूत्रारे 'जाव पज्जत' से प्रमाणे धुं छे. जाव यावत् 'पज्जनसंखे. ज्जवासाउयसन्निपंचिंदियतिरिक्खजोणिए ण भंते !' 3 मापन पर्याप्त मात १पनी आयुष्याणा ५'यन्द्रियतिय य योनि 'जे भविए सणकुमारदेवेस उववज्जित्तए' २ । सनमार हेवामा ५न्न यवान योग्य छ. . લાકાળની સ્થિતિવાળા સનસ્કુમાર દેવેમાં ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના उत्तरमा प्रभु ४ छ -'अवसेसा परिमाणादीया भवादेसपज्जवसाणा सच्चेष
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૫
