________________
भगवतीसरे आगत्योत्तचन्ते ज्योतिष्केषु तदा 'संखेज्जवासाउयाणं जहेव असुरकुमारेसु उववजमाणाणे तहेव नव वि गमा भाणियन्या' संख्येयवर्षायुष्काणां यथैवासुरकुमारे प्रत्पधमानानां तथैव नवापि गमा भणितव्याः असुरकुपारमकरणे येन रूपेण संख्यातवर्षायुष्काणां तियोनिकानां नवगमैरुत्पादपरिमाणादिद्वाराणि निरूपितानि तेनैव रूपेण संख्यातवर्षायुष्कसंझिपश्चेन्द्रियतिर्यग्यो निकानां ज्योतिकदेवे. प्रत्पवमानानामपि नवमिर्गमैरुत्पादपरिमाणादिद्वाराणि कर्तव्यानीति भावः। यद्यपि अन्यत्सर्वमसुरकुमारमकरणवदेव, तथापि स्थित्यनुबन्धी विभिन्नाविति तदेव दर्शयति 'नवरं' इत्यादि । 'नवरं जोइसियठिई संवेहं च जाणेज्जा' नारम्- केवलं जोणिएहितो उपवज्जति' हे भदन्त ! यदि सरूवातवर्ष की आयु वाले संज्ञी पवेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीवों से आकरके ज्योतिष्क देव उत्पश्च होते हैं तो इस विषय में वक्तव्यता किसकी वक्तव्यता के अनुसार है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-'संखेज्जवासाउयाणं जहेव असुरकुमारेसु उक्ज माणाणं तहेव नव वि गमा भाणियवा' हे गौतम ! असुरकु. भार प्रकरण में जिस रूप से संख्यात वर्षायुष्क तिर्यग्योनिकों के नौ गमों द्वारा उत्पदादि द्वारों की वक्तव्यता कही गई है, उसी रूप से ज्योतिष्क देवों में उत्पद्यमान इन संख्यात वर्षायुष्क संज्ञी पश्चन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीवों के भी नौ गमों द्वारा उत्पाद आदि द्वारों की वक्तध्यता कह लेनी चाहिये। यद्यपि यहां पर सघ कथन असुरकुमार के प्रकरण के जैसा है फिर भी स्थिति और अनुबंध ये यहां पर भिन्न प्रभुन से पूयु छ है- 'जइ संखेज्जवासाउयसन्निपंचिदियतिरिक्खजोषिपहितो उववज्जति' 3 सावन्ने सभ्यत वर्षनी सायुष्यवाणा सज्ञी ५ये. ન્દ્રિય તિર્યનિક જમાંથી આવીને જતિષ્ક દેવોમાં ઉત્પન્ન થાય છે. તે આ સંબંધનું કથન કેના કથન પ્રમાણે થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં प्रभु ४ छ -'स खेज्जवासाउयाणं जहेव असुर कुमारेसु उववज्जमाणाणं तहेव नव वि गमा भाणियव्वा' है गौतम ! असुमारे ५४२ मा २ प्रमा સંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળા તિયચનિકના નવ ગમ દ્વારા ઉત્પાદ વિગેરે દ્વારનું કથન કર્યું છે, એજ પ્રમાણે તિષ્ક દેવેમાં ઉત્પન્ન થનારા આ સંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળી સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યનિક જીવના ઉત્પન્ન થવાના સંબંધમાં પણ ઉત્પાદ વિગેરે નવ કારોનું કથન કહી લેવું જોઈએ. જો કે અહિયાં તમામ કથન અસુરકુમાર પ્રકરણના કથન પ્રમાણે છે. તે પણું સ્થિતિ અને અનુબંધ એ અહિયાં ભિન્ન છે. એજ વાત ઉત્તર
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
