________________
३१६
भगवतीसूत्रे ऋषभादीनि षट् ५। कृष्णनीलकापोतिकाः तिस्रो लेश्याः ६। मिथ्यादृष्टि मात्रम् ७ । द्वे अज्ञाने ८ । काययोग एव केवलम् , अस्य जघन्योत्कृष्टाभ्या मन्त. मुहर्त स्थितिकत्वेनमनोवाक्पर्याप्तिबन्धात्पूर्वमेव मरणसद्भावात्। साकारानाकारौ द्विविधौ उपयोगी, आहारभयमैथुनपरिग्रहाख्याश्चतस्नः संज्ञाः, क्रोधमान मायालोभापाश्चत्वारः कषायाः, पञ्चन्द्रियाणि, वेदनाकषायमारणान्तिका स्त्रयः समुद्धाताः, द्वे वेदने, त्रयो वेदाः, जघन्योत्कृष्टाभ्याम् अन्तर्मुहूर्तमायुः, उस्कृष्ट से अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रणाण है । वज्रऋषभ आदि ६ संहनन इनके होते हैं। कृष्ण, नील, और कापोतिक ये तीन लेश्याए होती हैं। दृष्टिद्वार में ये मिथ्यादृष्टि होते हैं। ज्ञानद्वार में ये दो अज्ञान वाले होते हैं। योगहार में ये केवल एक काययोग वाले ही होते हैं। क्योंकि ये जघन्य और उत्कृष्ट से एक अन्तर्मुहूर्त की स्थिति वाले ही होते हैं । इसलिये मन और वचन पर्याप्ति के बन्ध होने के पहिले ही इनका मरण हो जाता है। इसलिये इनके मनोयोग
और वाग्योग नहीं होता है। उपयोग द्वार में इनके साकार और अनाकार दोनों प्रकार का उपयोग होता है। संज्ञा द्वार में इनके आहार भय, मैथुन और परिग्रह ये चारों संज्ञाएं होती हैं। कषाय द्वार में इनके क्रोध, मान, माया और लोभ ये चारों कषायों होती हैं। इन्द्रिय द्वारमें ये पांचों इन्द्रियों वाले होते हैं। वेदना कषाय और मारणान्तिक ये ३ समुद्रात इनके होते हैं। शात और अशात रूप से दोनों प्रकार की
આંગળના અસંખ્યાતમા ભાગ પ્રમાણની છે વા વભ વિગેરે છ સંહનન તેઓને હોય છે. કૃષ્ણ, નીલ, અને કાપતિક એ ત્રણ લેશ્યાએ તેઓને હોય છે. દષ્ટિ દ્વારમાં તેઓ મિથ્યા દષ્ટિ હોય છે. જ્ઞાન દ્વારમાં તેઓ બે અજ્ઞાનવાળા હોય છે. ગદ્વારમાં આ કેવળ એક કાયયેગવાળા જ હોય છે. કેમકે–તેઓ જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટથી એક અંતમુહૂર્તની સ્થિતિવાળા જ હોય છે. તેથી મન અને વચન પર્યાપ્તિને બંધ થતાં પહેલાં જ તેમનું મરણ થઈ જાય છે. તેથી તેમને મનગ અને વચનગ લેતા નથી. ઉપયોગ દ્વારમાં તેમને સાકાર અને અનાકાર એ બેઉ પ્રકારને ઉપગ હોય છે. સંજ્ઞા દ્વારમાં તેમને આહાર, ભય, મૈથુન અને પરિગ્રહ એ ચાર સંજ્ઞાઓ હોય છે. કષાય દ્વારમાં તેમને ક્રોધ, માન, માયા અને લેભ એ ચાર કષા હોય છે. ઇન્દ્રિય દ્વારમાં તેઓ પાંચે ઈદ્રિવાળા હોય છે. તેમને વેદના, કષાય અને મારાન્તિક એ ત્રણ સમુદ્દઘાતો હોય છે. તેમને શાતા અને અશાતા એ બેઉ પ્રકારની વેદના હોય છે. તેમને ત્રણે પ્રકારના વેદ હોય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
