________________
૨૪૮
भगवती सूत्रे
पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकेष्वषि उत्पद्यमानस्य भणितव्या । नत्ररं नवस्त्रपि गमकेषु परिमाणे जघन्येन एको बा द्वौ वा त्रयो वा उत्कर्षेण संख्येया वा असंख्येया वा उत्पद्यन्ते । भवादेशेनापि नवस्वपि गमकेषु जघन्येन द्वे भवग्रहणे उत्कर्षेण अष्ट भवग्रहणानि शेषं तदेव | कालादेशेन उभयोः स्थित्या कुर्यात् ।
9
यदि अकायिकेभ्य उत्पद्यन्ते एवमपूकायिकानामपि । एवं यावत् चतुरि न्द्रिया उपपातयितव्याः | नवरं सर्वत्र आत्मनो लब्धिर्भणितव्या । नवस्वपि गमकेषु भवादेशेन जघन्येन द्वे भवग्रहणे उत्कर्षेण अष्ट भवग्रहणानि । कालादेशेन उभयोः स्थित्या कुर्यात् सर्वेषां सर्वगमकेषु यथैव पृथिवी कायि के पूरुषद्यमानानां लधिः तथैव सर्वत्र स्थिति संवेधं च जानीयात् । यदि पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते किं संशिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते असंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते ९ गौतम । संज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य उत्पद्यन्ते असंज्ञिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्योऽपि उत्पद्यन्ते । भेदो यथैव पृथिवी कायि के प्रत्यद्यमानस्य यात्रत, असंज्ञिपञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिकः खलु भदन्त ! यो भव्यः पञ्चेन्द्रियतिर्यग्यो निकेत्पत्तुम् स खलु भदन्त ! कियटकालस्थिति के पृत्पद्येत गौतम । जघन्येन अन्तर्मुहूर्त्तस्थितिकेषु उत्कर्षेण पल्योपमस्यासंख्येयभागस्थिति के प्रत्पद्यते । ते खलु मदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पद्यन्ते ? अवशेषं यथैव पृथिवीकायिकेप्रत्पद्यमानस्यासंज्ञिन स्तथैव निरवशेषं यावद् भवादेश इति । कालादेशेन जघन्येन द्वे अन्तर्मुहुर्ते उत्कर्षेण पल्योपमस्य असंख्येयभागं पूर्वकोटिपृथक्त्वाभ्यधिकम् एतावन्तं कालं यावत्कुर्यात् १ । द्वितीयगमे एचैत्र लब्धिः, नवरं काकादेशेन जघन्येन द्वे अन्तर्मुहुर्ते, उत्कर्षेण चतस्रः पूर्वकोटयश्चतुर्भिरन्तर्मुहूतैरभ्यधिकाः, एतावन्तं कालं यावत्कुर्यात् २ । स एव उत्कर्षकालस्थितिकेषु उत्पन्नो जघन्येन पल्योपमस्य असंख्येयभागस्थितिकेषु उत्कर्षेणाऽपि पल्योपमस्य असंख्येयभागस्थिति उत्पद्यते ! ते खलु भदन्त ! जीवाः ० एवं यथा रत्नप्रभायाम् उपपद्यमानस्यासंज्ञिन स्तथैव निरवशेषं यावत् कालादेश इति । नवरं परिमाणे जघन्येन एको वा द्वौ वा त्रयो वा उत्कर्षेण संख्येया वा उपपद्यन्ते शेषं तदेव || ३|| स एव आत्मना जघन्यकाल स्थितिको जातो जघन्येन अन्तर्मुहूर्त्त स्थिति केषु उत्कर्षेण पूर्वकोटा युके पूत्पयते । ते खलु भदन्त ! जीवा एकसमयेन कियन्त उत्पद्यन्ते अवशेषं यथा एतस्य पृथिवीकायिकेषूत्पद्यमानस्य मध्यमेषु त्रिषु गमकेषु तथा इहापि मध्यमेषु त्रिषु गमकेषु यावदनुबन्ध इति । भवादेशेन जघन्येन द्वे भवग्रहणे उत्कर्षेणाटभवग्रहणानि । कालादेशेन जघन्येन द्वौ अन्तर्मुहत्तौं, उत्कर्षेण चतस्रः पूर्वकोटयथतुभिरन्तर्मुहूतैरभ्यधिकाः ४ । स एव जघन्यकालस्थितिके प्रत्पन्नः, एषैव वक्तव्यता ।
1
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
०