________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२४ उ. १६ सू०१ वनस्पतिकायिकजीवोत्पत्तिनि०
१८५
उत्पचते, 'ताहे पढमवितियच उत्थपंचमेसु गमएसु' तदा प्रथम द्वितीयचतुर्थपामेषु गमकेषु 'परिमाणमणुसमयं अविरहियं अनंता उववज्जंति' परिमाणमनुसमयमविरहितमनन्ता उत्पद्यन्ते । अयमाशयः - यदा- पृथिव्यप्तेजो वायुकायिकेभ्य उद्वर्त्य वनस्पतिकायिकेषु उत्पत्तिर्भवति तदा परिमाणविषये पूर्वोक्त्र, यदा तु वनस्पतिकायिकेभ्य आगत्य वनस्पतिका पिके प्रत्पद्यते तदा प्रथमद्वितीयचतुर्थपञ्चमगमकेषु सूत्रोक्तं परिमाणमवगन्तव्यमिति । तथा - 'जाहे वणस्सा - काइए' इत्यादिना वनस्पतेरेव अनन्तानामुद्रर्त्तनं भवति नान्यतोऽनन्तानामुद् वृत्ति रस्तीत्यावेदितम् शोषाणां तु समस्तानामपि असंख्यातत्वात् । तथा-अमकिया हैं कि जब वनस्पतिकायिक वनस्पतिकायिकों में उत्पन्न होता है 'ताहे पढम बितिय चउथ पंचमेसु गमेसु' तब प्रथम, द्वितीय, चतुर्थ, पंचम इन गमकों में 'परिमाणमणुसमयं अविरहियं अनंता उववज्जैति' ऐसा कहना चाहिये कि वे प्रतिसमय अविछिन्नरूप से अनन्त उत्पन्न होते हैं। तात्पर्य इस कथन का ऐसा है कि जब पृथिवी अप, तेज और वायु इन कायिकों से उतना 'निकल' करके जीव की उत्पत्ति वनस्पतिकायिकों में होती है, तब परिमाण के विषय में पूर्वोक्त ही वक्तव्यता कहनी चाहिए और जब जीव वनस्पतिकायिकों में से आकर के वनस्पतिकायिकों में उत्पन्न होता है तब प्रथम, द्वितीय, चतुर्थ एवं पञ्चम इन गमकों में सूत्रोक्त परिमाण कहना चाहिये । तथा-'जाहे वाणस्सइकाइए' इत्यादि सूत्रद्वारा यह भी समझाया गया है कि वनस्पति से ही अनन्त जीवों का उद्वर्तन होता है अन्य से પાથી તેએએ એ બતાવ્યુ` છે કે-જયારે વનસ્પતિકાયિક છત્ર વનસ્પતિ કાર્યામાં ઉત્પન્ન થાય छे. 'ताहे पढमबितिय उत्थपं चमेसु गमएसु' त्यारे પહેલા, ખીજા ચેાથા અને પાંચમા આ मां 'परिमाणमणुसमय अविरहियं अनंता उववज्जति' मेवु' डे हो - तेथे। प्रतिसमये वि. ચ્છિન્ન પણાથી નિર'તર પણાથી અનન્ત ઉત્પન્ન થાય છે. આ થનનું તાપ એ છે કે-જયારે પૃથ્વી, અપુ તેજ અને વાયુકાયિકામાંથી ઉદ્ધૃત'ના (મહારની કળવુ) કરીને જીવની ઉત્પત્તિ વનસ્પતિકાયિકામાં થાય છે, ત્યારે પરિમાણુના સ`ખધમાં પહેલા કહેલ કથન જ કહેવું જોઇએ અને જીવ જ્યારે વનસ્પતિ કાયિકામાંથી આવીને વનસ્પતિ કાયિકામાં ઉત્પન્ન થાય છે, ત્યારે પહેલા, ખીજા ચેાથા અને પાંચમા ગમાના સૂત્રમા કહ્યા પ્રમાણેનું પરિમાણ अहेवु' में ये तथा 'जाहे वणइकाइए' इत्यादि सूत्रथी मे समन्नव्यु छे કે વનસ્પતિ કાયિકામાંથી જ અનત જીવાનું ઉદ્ધૃતન થાય છે ખીજામાંથી
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
