________________
१०८
भगवतीसूत्रे कियत्पर्यन्तं ज्ञातव्यं तत्राह-'जाव' इत्यादि, 'जाव कालादे सेणं जहन्नेणं दो अंनो मुहुत्ता' यावत्कालादेशेन जघन्येन द्वौ अन्तर्मुहूत्तौं 'उक्कोसेणं चत्तारि पुव्वकोडीओ अट्ठासीईए वाससहस्सेहिं अमहियाओ' उत्कर्षेण चतस्रः पूर्व कोट्यः अष्टाशीत्या वर्षसहस्रैरभ्यधिकाः । 'एवइयं जाव करेज्जा' एतावन्तं यावत्कुर्यात् एतावअनन्तरपूर्वोक्तकालपर्यन्तं पश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकगतिं पृथिवीगति च सेवेत तथा एतावदेव कालपर्यन्तं पञ्चेन्द्रियतिर्यग्गतौ पृथिवीगतौ च गमना. गमने कुर्यादिति १। एवं संवेहो णवसु वि गमएसु जहा असन्नीणं तहेव निरवसेसं' एवंमकारेण संवेधो नवस्वपि गमकेषु यथा असंज्ञिनां तथैव निरवशेषा, कथन पूर्व प्रकरण में किया गया है-वैसा ही यहां पर वह सब कहना चाहिये, यावत् कालकी अपेक्षा से कायसंवेध यहां जघन्य से दो अन्त. मुहूर्त का और उत्कृष्ट से ८८ अठासी हजार वर्ष अधिक चार पूर्वकोटिका है, यही बात 'जाव कालादेसेणं दो अंतोमुलुत्ता, उक्कोसेणं चत्तारि पुव्वकोडीओ अट्ठासीईए वाससहस्सेहिं अमहियाओ' इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट की गई है। इस प्रकार यह पृथिवीकायिक में उत्पन्न हुआ संख्यातवर्षायुष्क संज्ञी पंचेन्द्रिय तिर्यश्च उस गति का-पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्गतिका और पृथिवीकायिक गतिका-सेवन करता है और इतने ही काल तक वह उस गति में गमनागमन करता है। ___ एवं संवेहो णवस्तु वि गमए जहां असन्नीणं तहेव निरवसेस' इस प्रकार से कायसंवेध नौ गमकों में असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यश्च के जैसा સંબંધમાં જે પ્રમાણેનું કથન પહેલા પ્રકરણમાં કરવામાં આવ્યું છે. તેજ પ્રમાણેનું અહિયાં પણ તમામ કથન સમજવું. યાવત્ કાલની અપેક્ષાએ કાય સંવેધ અહિયાં જઘન્યથી બે અંતર્મુહર્તન અને ઉત્કૃષ્ટથી ચાર પૂર્વકટિ भधिः ८८ सयासी १२ ना छे माथन 'जाव कालादेसेण जहण्णेनं अंतोमुहुत्ता उक्कोसेणं चत्तारि पुत्वकोडीओ अट्ठासीईए वाससहस्सेहि अमहिજાગો” આ સૂત્રપાઠથી બતાવેલું છે. આ રીતે પૃથ્વીકાયમાં ઉત્પન્ન થયેલ તે સંખ્યાત વર્ષની આયુષ્યવાળે સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ જીવ તે ગતિનું પંચેન્દ્રિય તિય ગતિનું અને પૃથ્વીકાયની ગતિનું સેવન કરે છે. અને એટલા જ કાળ સુધી તે એ ગતિમાં ગમનાગમન-અવર જવર કરે છે.
___ 'एवं सवेहो णवसु वि गमएसु जहा असन्नीणं तहेव निरवसेस' मा રીતે કાયસંવેધ ન ગમેમાં અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચ જીવના કથન પ્રમાણે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
