________________
भगवतीसूत्रे
आगतानामुत्पत्ति भवति इत्युत्तरम् इत्यर्थः । 'जइ अपन्निपंचिंदियतिरिक्खजोणिएहिंतो उववज्जति' यदि असंज्ञिपञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकेभ्य आगत्य पृथिवीकायिकतया उत्पद्यन्ते तदा कि 'जलचरेहितो उनवज्जति' किं जलचरेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते 'जाव किं पजत्तएहितो उपवनंति' यावत् किं पर्याप्तकेभ्य उत्पद्यन्ते, अत्र यावस्पदेन किं स्थलचरेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते खेचरेभ्यो वा आगत्योत्पद्यन्ते गौतम ! जलचरेभ्योऽपि आगत्य उत्पद्यन्ते स्थलचरेभ्योऽपि आगत्य उत्पद्यन्ते खेचरे. भ्योऽपि आगत्योत्पधन्ते इत्यादि प्रकरणस्य संग्रहो भवतीति । 'जइ जलयरेहितो जाव उववज्जति' यदि जवचरादिभ्य आगत्य उत्पद्यन्ते तदा कि पज्जत्तएहितो उबरजति' किं पर्याप्तकेभ्य उत्पधन्ते अथश 'अपज्जत्तएहितो उपवज्जति' गौतम पुनः प्रमु से ऐसा पूछते हैं-जह अस० उ० किं जल चरेहितो उपयज्जति जाव किं पज्जत्तएस्तिो उवधज्जति अपज्जत्तएहितो उववजनि' हे भदन्त ! यदि पृथिवी शायिक जीव असंज्ञोपञ्चेन्द्रियतिर्यश्चों से आकर के उत्पन्न होता है तो क्या वह जलचों से आकर के उत्पन्न होता है या यावत्पद से गृहीत हुए स्थलचरों से आकरके उत्पन्न होता है याखेचरों से आकरके उत्पन्न होता है ? उत्तर में प्रभु कहते हैं-हे गौतम वह जलचरों से भी आकरके उत्पन्न होता है, स्थलचरों से भी करके उत्पन्न होता है और खेचरों से भी आकर के उत्पन्न होता है अब पुनः गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'जह जल बरेहितो जाव उघषजति' हे भदन्त! यदि वह पृथिवीकायिक जलचर आदि को से आकर के उत्पन्न होता है तो क्या पर्याप्तक जलचरादिकों से आकरके उत्पन्न होता है ? या अपर्याप्तकजलचरादिकों से आकरके उत्पन्न होता है ? इसके उत्सर में
वे गौतमयामी प्रभुने से पूछे छे हैं- 'जइ असंत्री उ० कि जलचरेहितो उववज्जति जव कि पजत एहि तो उववज्जति अपज्जत्तए वि० उववज्जति ભગવન જે તે પૃથ્વીકાયિક જીવ અસંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિયામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે, તે શું તે જલચરોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? કે સ્થલચરે માંથી આવીને ઉત્પન થાય છે કે ખેચરમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે ગૌતમ ! તે જલચરોમાંથી આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, સ્થલચરોમાંથી પણ આવીને પણ ઉત્પન્ન થાય છે, અને ખેચમાંથી પણ આવીને આ ઉત્પન્ન થાય છે ફરીથી ગૌતમસ્વામી પ્રભુને से पूछे छहै-'जइ जलचरे हितो! जाव उववज्जति' भगवन् न त પૃથ્વીકાયિક જીવ જલચરમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? તો શું તે પર્યાપ્તક જલચરામાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે? કે અપર્યાપ્તક જલચરોમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ કહે છે કે-હે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૫
