________________
५९२
भगवतीसत्रे
ख्याः, देवानां तेजोले श्याया अभ्युपगमाद, रत्नप्रभागामिनां जघन्य स्थितिकानाम् आधास्तिस्र एन लेश्याः कथिताः एषु पुनश्चतस्रो लेश्या भवन्ति असुोषु तेजो लेश्यावतामभ्युत्पत्तेः तथा रत्नमभानरकमामिनां जघन्यस्थितिकानामप्रशस्तान्येव अध्यवसायस्थानानि कथितानि-इह तु प्रशस्तान्येव अध्यवसायस्थानानि । उत्कृष्टकहते हैं-चत्तारि लेस्साओ' जब वह जघन्य काल की स्थितिवाला होता है तष बीच के चौथे पांचवें और छठे, इन तीन गमों में इस प्रकार से भेद होता है कि उसके चार लेश्याएं होती हैं अध्यवसाय प्रशस्त होते हैं अप्रशस्त नहीं ह ते है-तात्पर्य यह है कि जब वह पर्याप्त संज्ञी पश्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिक जीव स्वयं जघन्य काल की स्थिति वालों असुर कुमारों में उत्पन्न होता है तो इन ४-५-६ तीनों गमों में रत्नप्रभा के गमोंकी अपेक्षा यह पूर्वोक्त भेद होता है। यही बात 'चत्तारि लेस्सामो अज्झवसाणा पसस्था नो अप्पसस्था' इस सूत्रपाठ द्वारा प्रकट की गई है। यहां जो चार लेश्याओं के सद्भाव होने की बात कही गई है वह देवों के तेजोलेश्या के सद्भाव से कही गई है, रत्नप्रभा गामी जघन्य स्थिति वालों के आदि की तीन ही लेश्याएं कही गई है-तष कि यहां चार कही है क्योंकि असुरों में तेजोलेश्यावालों की भी उत्पत्ति होती है। तथा-रत्नप्रभा नरक गामी जघन्य स्थितियालों के अध्यवसाय स्थान अप्रशस्त ही होते हैं। पर यहां वे प्रशस्त ही होते हैं। उत्कृष्ट काल को 'चत्तारि लेस्साओ' यारे ते धन्यजनी स्थितिवाणोय. त्यारे १२येन। ત્રણ ગમોમાં આ રીતે જુદઈ થાય છે. કે તેઓને ચાર લેસ્થાઓ હોય છે. તેમને અધ્યવસાન પ્રશસ્ત હોય છે. અપ્રશસ્ત હેતુ નથી. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે-જ્યારે તે પર્યાપ્ત સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચોની વાળો જઘન્ય કાળની સ્થિતિવાળો હોય અને ઉત્કૃષ્ટ કાળની સ્થિતિવાળા અસુરકુમારોમાં ઉત્પન્ન થાય છે તે આ ૪–૫-૬ ત્રણે ગમમાં રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ગમ કરતા मा ५३ai : हाय छे. वात 'चत्तारि लोचाओ अज्ज्ञ साणा पसत्था नो अपनत्था' मा सूत्रपाथी प्रगट ४२ छ. मडिया रे यार सेश्याम હોવાનું કહ્યું છે. તે દેવેને તેજસ વેશ્યાના સદૂભાવથી કહેલ છે રન પ્રભામાં જવાવાળા જઘન્ય સ્થિતિવાળાને પહેલી એટલે કે કૃષ્ણ, નીલ, અને કાપિત એ ત્રણ જ લેશ્યાઓ કહી છે. જ્યારે અહિયાં ચાર વેશ્યાઓ કહી છે કેમ કે–અસુરકુમારોમાં તેજલેશ્યા વાળાઓની ઉત્પત્તિ હોય છે, તથા રત્નપ્રભા નરકમાં જવાવાળા જઘન્ય સ્થિતિ વાળાઓને અધ્યવસાન થાન અપ્રશસ્તજ હોય છે. પરંતુ અહિયાં પ્રશસ્ત જ કહ્યો છે, ઉત્કૃષ્ટ કાળની સ્થિતિ વાળાને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
