________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०२४ उ०१ सू०५ संशिपश्चेन्द्रियतिरश्चां नारकेषूनि० ४१९ नारकाः इति प्रश्नः । भगरानाह-गोयमा' हे गौतम ! 'जलचरेहितो उपवज्जति' जलचरेभ्य आगत्य ते नारकाः समुत्पद्यन्ते 'जहा असन्नी' यथा असंक्षिनः असंज्ञिनः प्रकरणे यथा कथितं तथैव अत्रापि अवगन्तव्यम् कियत्पर्यन्तं तत्रत्यं प्रकरणं ज्ञातव्यं तत्राह-'जाव' इत्यादि, 'जाव पज्जत्तएहितो उवव. जंति, णो अपज्जत्तपहिंतो उपवज्जति' यावत्पर्याप्त केभ्य आगत्य उत्पद्यन्ते नो अपर्याप्तके य एतत्पर्यन्तं ज्ञातव्यमिति, हे गौतम ! ते नारका जलचरेभ्योऽपि आगत्य नरके उत्पद्याते स्थलचरेभ्योऽपि आगत्योत्पद्यन्ते खेचरेभ्योऽपि आगत्योत्पद्यन्ते इत्युत्तरम् । हे भदन्त ! ते नारका यदि जलस्थलखेचरेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते तदा किं पर्याप्तकेभ्य आगत्य उत्पद्यन्ते अथवा अपर्याप्तकेभ्य आगत्योत्पद्यन्ते इति पुनः 'गोयमा ! हे गौतम! 'जलचरेहितो उववति ' जलचरों में से आकर के जीव नारक रूप से उत्पन्न होते हैं । 'जहा असन्नी' यहाँ समस्त कथन असंज्ञी के प्रकरण में कहे गये अनुसार थावत् पर्याप्तकों से
आकर के उत्पन्न होते हैं अपर्याप्तकों से आकरके उत्पन्न नहीं होते हैं यहां तक का जानना चाहिये, अतः हे गौतम! वे नारक जलचरों से भी आकर के उत्पन्न होते हैं स्थलचरों से भी आकर के उत्पन्न होते हैं और खेचरों से भी आकर के उत्पन्न होते है । इस पर पुनः गौतम का ऐसा प्रश्न है-कि हे भदन्त ! वे नारक यदि जलचर, स्थलचर और खेचर इनसे आकरके उत्पन्न होते हैं तो क्या पर्याप्तकों से आकर के उत्पन्न होते हैं ? अथवा अपर्यासकों से आकरके उत्पन्न होते उत्तरमा प्रभु के छ -'गोयमा ! 8 गौतम ! जलचरेहितो उववज्जति'
सयरोमांथा भावीन १ ना२४ ५४थी ७५-1 थाय छे. 'जहा असन्नी' અહિયાં તમામ કથન અસંજ્ઞીના પ્રકરણમાં જે પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યું છે તે પ્રમાણે યાવત્ પર્યાપ્તમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અપર્યાપ્તકમાંથી આવીને ઉત્પન્ન થતા નથી. આ કથન સુધીનું તમામ કથન સમજવું. તેથી હે ગતમતે નારકે જલચમાંથી પણ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. સ્થળચરમાંથી પણ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. અને ખેચરોમાંથી પણ આવીને ઉત્પન્ન થાય છે. આ બાબતમાં ફરીથી ગૌતમ સ્વામી એ પ્રશ્ન કરે છે કે હે ભગવન તે નારકે જે જલચર, સ્થલચર, અને ખેચરેમાથી આવીને ઉત્પન થાય છે, તે શું તેઓ પર્યાપ્તકામાંથી આવીને ઉત્પન થાય છે કે અપર્યાપ્તકોમાંથી આવીને ઉત્પન થાય છે ? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
