________________
३७४
भगवती सूत्रे
जघन्येन 'पलिओ मस्स' पल्योपमस्य 'असंखेज्जइभागड्डिइएस' असंख्येय भागस्थितिकेषु नैरविकेषु इत्यर्थः, 'उववज्जेज्जा' उत्पद्येन स पर्याप्त संज्ञिपश्ञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिक इति । ' उक्कोसेण वि' उत्कर्षेणापि 'पलिभोवमस्स' पल्योपमस्य 'असंखेज्जभाग हिइएस उववज्जेज्जा' असंख्येयभागस्थितिकेषु नैरयिकेषु उत्पद्येत इत्युत्पादद्वारम् १ | अथ परिमाणद्वारम् - 'ते र्ण भंते ! जीवा एगसमरणं केवइया उववज्जेति ते खलु पर्याप्तासंज्ञिपश्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकाः जीवाः एकसमयेनएतस्मिन् समये कियन्त उत्पद्यन्ते तत्र ? इति प्रश्नः । उत्तरमाह - ' अवसेसं तं चैव जाव अणुबंध' अवशेषं तदेव यावदनुबन्धः अस्मात्परिमाणद्वारादारभ्यानुबन्धद्वारपर्यन्तः सर्वोऽपि परिमाणसंहननादिकोऽत्र वक्तव्य स्तथाहि परिमाणद्वारम्- 'गोधमा !' हे गौतम! 'जहन्नेणं पलिओवमस्स असंखेज्जइ भागट्टिइएस उववज्जेज्जा' वह जघन्य से पल्योपम के असंख्यातवें भाग की स्थिति वाले नैरयिकों में उत्पन्न होता है, और 'उक्कोसेण वि पलिओवमस्स असंखेज्जइभागट्ठिएस उववज्जेज्जा' उत्कृष्ट से भी वह पल्योपम के असंख्यातवें भागकी स्थिति वाले नैरथिकों में उत्पन्न होता है। इस प्रकार से यह उत्पाद द्वार कहा ? परिमाण द्वार इस प्रकार से है'ते णं भंते । जीवा एगसमएणं केवइया उववज्जंति' इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है कि हे भदन्त ! वे पर्याप्त असंज्ञी पञ्चेन्द्रिय तिर्यञ्च जीव एक समय में वहां कितने उत्पन्न होते हैं ? इसके उत्तर में प्रभु ने गौतम से ऐसा कहा है कि- 'गोयमा ! अवसेसं तं चैव जाव अणुबंधी' हे गौतम! इस विषय में समस्त कथन पूर्ववत् यावत् अनुबन्ध द्वार तक कहलेना चाहिये, अर्थात् इस परिणाम द्वार से लेकर अनुबन्ध
- 'गोयमा !' हे गौतम! 'जणेणं पलिओवमस्त असंखेज्जइभागट्टिइप्सु उववનૈન્ના' તે જઘન્યથી પચેાપમના અસ`ખ્યાતમાં ભાગની સ્થિતિવાળા નાયિકામાં उत्पन्न थाय छे. 'उक्कोसेण वि पलिओवमस्त्र असंखेज्जइभागट्टिइन्सु ववज्जेજ્ઞા' ઉત્કષથી પણ તે પામના અસ`ખ્યાતમાં ભાગની સ્થિતિવાળા નૈરિચકામાં ઉત્પન્ન થાય છે, આ પ્રમાણે આ ઉપપાત દ્વાર કહેવામાં આવ્યુ છે.
वे परिभाषा द्वार सेवामां आवे छे ते या प्रभा छे. ते णं भंते! जीवा एगसमएणं केवइया उववज्जंति' यामां गौतमस्वामी प्रभुने भे પૂછ્યું' છે કે ભગવન્ પયૅપ્ત અસ'ની પંચેન્દ્રિય તિય ચજીવ એક સમયમાં ત્યાં કેટલા ઉત્પન્ન થાય છે? આ પ્રશ્નના ઉત્તરમાં પ્રભુએ ગૌતમસ્વામીને એવુ
- 'गोयमा ! अवसेसं तं चैव जाव अणुबंधो' हे गौतम ! या विषयभां सघणु ક્રયન અનુબંધદ્વાર સુધી સમજવું. અર્થાત્ આ પરિમાણુદ્વારથી લઈ ને અનુખ દ્વાર
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪