________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०२१ व. १ उ.१ औषधिवनस्पतिशाल्यादिगतजीवम् २०१ उत्पलोद्देशके। तेषां खल भदन्त ! जीशनाम कियन्महती शरीरावगाहना प्रज्ञप्ता ? गौतम ! जघन्येनाङ्गुलस्यासंख्येयभागम् उत्कर्षेण धनुः-पृथक्त्वम् । ते खलु भदन्त ! जीवा ज्ञानावरणीयस्य कर्मणः किं बन्धका अन्धका ? यथोत्पलो देशके। एवं वेदेऽपि उदयेऽपि उदीरणायामपि । ते खलु भदन्त ! जीवाः किं कृष्णलेश्या नीललेश्याः कापोतिकलेश्याः, षड्विंशति भङ्गाः। दृष्टिविदिन्द्रियाणि यथोपलोद्देशके । ते खलु मदन्त ! जीवाः शालिब्रीहि गोधूमयवयवयवमूलकजीग इति कालतः किच्चि भवन्ति ? गौतम ! जघन्येन अन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षण असंख्येयं कालम् । स खलु भदन्त ! शालिब्रीहिगोधूमयवयवयवकमूलकजी पृथिवीजीः पुनरपि शालिव्रीहिगोधूभयवयवयवकमूलकजीव इति कियन्तं कालं सेवेत कियन्तं कालं गतिमागतिं कुर्यात् एवं यथोत्पलोदेशके । एतेनाभिलापेन जीवो मनुष्य यावत् आहारो यथा उत्पलोद्देश के स्थितिर्जघन्ये गन्तर्मुहूर्तम् उत्कर्षण वर्षपृथक्त्वम् । समुद्घातः समवहतः उद्वर्तना च यथोत्पलोद्देशके । अथ भदन्त ! सर्वप्राणाः यावत् सर्वसत्त्वाः शारिबीहि यवयवयवकमूलकजीवतया उत्पन्नपूर्वाः ? हन्त ! गौतम असकृत् अथवा अनन्तकृत्वः तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त इति ॥१॥
॥ एकविंशतितमे शतके प्रथमवर्गस्य प्रथमोद्देशकः समाप्तः ॥ टीका-'रायगिहे जाव एवं वयासी' राजगृहे यावदेवमयादीत् अत्र यावत्पदेन भगवतः समवसरणममूत् , परिषत् निर्गता धर्मकथोपदेशो जातः, परिषत् पतिगता, प्राञ्जलिपुटो गौतमः, एतत्पर्यन्त पकरणस्य ग्रहणं भवति, 'अह भंते !' अथ भदन्त ! 'सालिबीहि गोधूमजवजवजवाणं' शालिनी हिगोधूमय वयवयवानाम् ____टीकार्थ-राजगृह नगर गुगशिल क चैत्य-उद्यान में भगवान् से गौतम ने यावत् इस प्रकार से पूछा-यहां यावत्पद से ऐसा पाठ लगाना चाहिये-कि 'भगवान् का समवसरण हुआ परिषत् निकली धर्मकथारूप उपदेश हुआ परिषत् धर्मोपदेश सुनकर वापिस चली गई और फिर गौतम ने दोनों हाथ जोड़ कर प्रभु से इस प्रकार पूछ।
ટીકાથ-રાજગૃહ નગરના ગુરુશિલક નામના ચિત્ય-ઉદ્યાનમાં ભગવાનને ગૌતમસ્વામીએ યાવત્ આ પ્રમાણે પૂછ્યું.--અહિયાં યાવત્ પદથી આ પ્રમાણેને પાઠ ગ્રહણ કરવું જોઇએ કે-રાજગૃહ નગરમાં ભગવાનનું સમવસરણ થયું. પરિષદ ભગવાનને વંદનાકરવા નગરની બહાર નીકળી. ભગવાને ધર્મકથા કહી. ધર્મદેશના સાંભળીને પરિષદુ ભગવાનને વંદના કરીને પિતપતાને સ્થાને પાછી ગઈ તે પછી ગૌતમવામીએ બને હાથ જોડીને प्रभुन मा प्रमाणे ५७यु'- 'अह भंते ! सालिविहीगोधूमजवजवजवाणं' म.
भ० २६
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૪
