________________
१९८
भगवतीसूने वर्ग:२। 'अयसी' इति अतमोप्रभृतिधापविशेष: अपमपि ओषधिरेव, तद्वि षयकस्तृतीयो वर्ग:३ । 'वंस' इति' वंशपभृतिपर्वयुक्तवनस्पतिविशेषविषयक श्चतुर्थों वर्ग ४। 'इक्खु' इति' इनुप्रभृतिपर्वयुक्तरनस्पतिविशेषविषयक पञ्चमो वर्ग:५। 'दन्भे' इति, दर्भपदमुपलक्षणम् 'सेंडियमंडियकोतियदब्भे' इत्यादि, दर्भनामकतणविशेषविषयका षष्ठो वर्गः। 'अन्य' अभ्र इति अभ्ररुहः -अभ्रे -आकाशे यो रोहति सोऽभ्ररुहा, मेघर्षणानन्तरम् भूमिमुद्भिद्य छत्राकारेग जायमान (छत्राक) इति प्रसिद्धो बनस्पतिविशेषः । तत्मभृतिपत्रशाकविषयकः सप्तमो वर्ग ५। 'तुलपी य' तुलसीप्रभृतिहरितभेदवनस्पतिविषयकोऽष्टमो वर्ग:८ । इससे सम्बन्ध रखने वाला द्वितीय वर्ग है, अतसी नाम अलसी का है यह भी एक प्रकार का धान्य विशेषरूप होता है, इसे भी ओषधि ही कहा गया है इसके सम्बन्ध में तृतीयवर्ग है, वांस आदि जो पर्व वाली वनस्पतियां हैं वे यहां 'वंस' शब्द से गृहीत हुए हैं-इनके विषय में चतुर्थ वर्ग है, इक्षु (सेरडी) आदि पर्ववाली वनस्पति विशेष के संम्बन्ध में पंचमवर्ग है 'सेंडिय मंडिय कौतिय दम्भे' इस कथन के अनुमार दर्भग्द उपलक्षग है इस दर्भ नामक तृण विशेष के सम्बन्ध में छट्ठा वर्ग है अभ्र से यहां अभ्ररुह लिया गया है जो अभ्र भाकाश में उगता है-पैदा होता है वह अभ्राह है यह अभ्ररुह वनस्पतिविशेष रूप कहा गया है यह मेव के वर्षग के बाद भूमि को फाड़कर छत्र के आकार से उत्पन्न होता है इसे भाषा में छत्रक कहते हैं । इस छत्रक आदि पत्रशाक के सम्बन्ध में सप्तम वर्ग है तुलसी आदि हरित
બીજે વર્ગ છે. અતસી અળસીનું નામ છે. આ પણ એક પ્રકારનું ધાન્ય વિશેષ હોય છે. આને પણ ઔષધીરૂપ જ કહ્યું છે તેના સંબંધમાં ત્રીજો વર્ગ છે. વાંસ વિગેરે પર્વવાળી (ગાંઠવાળી) જે વનસ્પતિ હોય છે, તેને અહિયાં “” શબ્દથી ગૃડણ કરેલ છે. તેના સંબંધમાં થો વર્ગ છે. ઈશું (શેરડી) વિગેરે પર્વવાળી वनस्पति विशेषता Aधमा पाया ॥ छ 'सेडिय मंडिय कोतिय भे' આ કથન પ્રમાણે દર્ભ પર ઉપલક્ષણ છે. આ દર્ભ નામના તૃણ વિશેષના સંબંધમાં છઠ વગે છે અશ્વથી અહિયાં અભરૂહ ગ્રહણ કરેલ છે. જે અશ્વવાદળ આકાશમાં ઉગે છે.-ઉત્પન્ન થાય છે. તે અશ્વરૂહ છે. આ અભરૂહને વનસ્પતિ વિશેષરૂપ કહેલ છે. આ અજરૂડ વર્ષાદ વર્ષ રહ્યા પછી ભૂમીની અંદરથી છત્રના આકારથી ઉત્પન્ન થાય છે. આને ભાષામાં છત્રક કે છત્રી કહે છે. આ છત્રક વિગેરે પત્રશાક સંબંધી સાતમે વર્ગ છે. તુળસી વિગેરે લીલી વનસ્પતિ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૪
