________________
प्रमेवचन्द्रिका टीका २०२० ३.१० सू०३ नैरयिकादीनां षट्कादिसमर्जितत्वम् १६१ नारकवदेव अवगन्तव्यम् तथाहि-षट्कसमनिता द्वोन्द्रियजीवाः सर्वस्तोकाः, नो षट्कसमर्जिताः द्वीन्द्रियजीवाः पूर्वापेक्षया संख्यातगुणा अधिकाः, एतदपेक्षया षट्केन नो षट्केन समर्जिता द्वीन्द्रिया जीवाः संख्यातगुणा अधिका भवन्ति, षट्केश्व समर्जिता द्वीन्द्रियजीवा असंख्यातगुणा अधिका भवन्ति, तदपेक्षया षट्कैश्च नो षट्केन च समर्जिता द्वीन्द्रियजीनाः संख्यातगुणा अधिका भवन्तीति । सर्वापेक्षयाऽल्पाः पटकसर्जिन द्वीन्द्रियाः, सर्वापेक्षयाऽधिकाः षट्कै नौपट्केन च समर्जिता द्वीन्द्रिया जीवा मध्यवर्तिनां तु परस्परापेक्षया जघन्यमल्पत्वम् बहत्त्वं च भक्तीति एवमेव त्रीन्द्रियत आरभ्य मानिकपर्थनानां पटकादिसमर्जिताना. अल्प बहुत्व के जैसा जानना चाहिये इस प्रकार षट्कसति जो वीन्द्रिय जीव हैं वे सर्व से कम हैं नोषट्क सति जो हीन्द्रिय जीव हैं वे पूर्व की अपेक्षा संख्यात गुणें अधिक हैं। एक षट्क से और एक नो षट्क से समर्जित जो श्रीन्द्रिय जीव हैं वे पूर्व की अपेक्षा संख्याल गुणे अधिक है । अनेक षट् कसर्जित हीन्द्रिय जीव असंख्यात गुण है अनेक षट्कों से एवं एक नो षट्क से समर्जित जो द्वीन्द्रिय जीव हैं वे इनकी अपेक्षा से संख्यातगुणे अधिक हैं । इस प्रकार सम की अपेक्षा षट्कसमर्जित जो बीन्द्रिय जीव हैं वे सबसे कम होते हैं और अनेक षट्कों से समर्जित एव' एक नोषट्क से समर्जित जो द्वीन्द्रिय जीव हैं वे संख्यातगुणें अधिक होते हैं । तथा मध्यवर्ती जो बीन्द्रिय जीव हैं वे परस्परापेक्ष जघन्य से अल्प भी हैं और बहुत भी हैं । इसी प्रकार श्रीन्द्रिय से लेकर वैमानिक पर्यन्त जो षटकादि समर्जित जीव है उनका તેઓનું અ૫ અને બહુપણુ નારક છેના અલ્પ બહુપણાની જેમ સમજવું. એ રીતે ષક સમજીત જે બે ઇન્દ્રિય જીવો છે. તેઓ સૌથી અપ હોય છે. મેષ ટુક સમજીત જે બે ઇન્દ્રિય જીવે છે, તેઓ પહેલાની અપેક્ષાથી સંખ્યાતગણા અધિક છે. એક ષકથી અને એક ને ષકથી સમજીત જે બે ઇન્દ્રિય જીવે છે, તે પહેલાની અપેક્ષાથી સંખ્યાતગણ અધિક છે. અનેક ષક સમજીત તીન્દ્રિય છ સંખ્યાતગણા છે. અનેક પકેથી અને એક ન ષકથી સમજીત જે બે ઇન્દ્રિય જીવે છે, તેઓ તેમની અપેક્ષાથી સંખ્યાતગણું અધિક છે. આ રીતે સૌની અપેક્ષાએ ષક સમજીત જે બે ઈન્દ્રિયવાળા જ છે, તેમાં સૌથી અપ હોય છે, અને અનેક ષટ્રકથી સમજીત તથા એક ને ષકથી સમજીત જે બેઈન્દ્રિય જીવે છે તેઓ સખ્યાતગણ અધિક હોય છે. તથા મધ્યમાં રહેલા જે બે ઈન્દ્રિય જીવે છે, તેઓ પરસ્પરની અપેક્ષાથી જઘન્યથી અલ્પ પણ છે, અને
भ० २१
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૪
