________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०६ सू०२ परमाणौ वर्णादिनिरूपणम् १ शिकः स्कन्धः, कदाचित् एकवर्णः समानजातीयवर्णयुक्तपञ्चपरमाणुभिर्जायमानत्वात् , स्यात् द्विवर्णः, कदाचित् त्रिवर्णः, कदाचित चतुर्वर्णः, कदाचित पश्चवर्ण । 'एवं रसेसु वि' एवं रसेष्वपि वर्णवदेव रसेष्वपि ज्ञातव्यः कदाचिदेकरसः, कदाचित् द्विरसः, कदाचित् त्रिरसः, कदाचित् चतूरसः, कदाचित् पञ्चरस इत्यर्थः । 'गंधफासा तहेव' गन्धस्पर्शाः तथैव द्विप्रदेशिकादिवदेव ज्ञातव्याः, कथन किया गया है उसी प्रकार से इन गुणों के होने का कथन पंचप्रदेशी स्कन्ध के विषय में भी कर लेना चाहिये । 'नवरं सिय एगवणे जाव पंचवन्ने' उस कथन की अपेक्षा इस पंचप्रदेशी स्कन्ध के कथन में विशेषता केवल ऐसी ही है कि यह पंचप्रदेशी कदाचित् एकवर्णवाला भी होता है और कदाचित् यावत् पांचवर्णवाला भी होता है जब यह समानजातीय वर्णवाले पांच परमाणुओं से जायमान होता है, तब यह एकवर्णवाला होता है यहां यावत् शब्द से 'स्थात् द्विवर्णा, स्यात् त्रिवर्णः, स्यात् चतुर्वर्णः' इन पदों का ग्रहण हुआ है । 'एवं रसेस वि' वर्ण के होने के इस कथन के अनुसार ही उसमें रस होने के सम्बन्ध में भी ऐसा ही कथन कर लेना चाहिये । तथा च वह पंच प्रदेशिक स्कन्ध कदाचित् एकरसबाला होता है । कदाचित् दो रसवाला होता है । कदाचित् तीन रसवाला होता है । कदाचित् चार रसवाला होता है और कदाचित् पांच रसवाला होता है। 'गंधफासा तहेव' વિષયમાં કહેવામાં આવ્યું છે. એ જ રીતે તે ગુણો હોવાનું કથન પાંચ પ્રદેશવાળા સ્કંધના વિષયમાં પણ સમજી લેવું.
“नवरं सिय एगवन्ने जाव पंचवण्णे" ते ४थननी अपेक्षा ॥ पांय પ્રદેશી ઔધના કથનમાં વિશેષપણુ કેવળ એ જ છે કે-આ પંચ પ્રદેશી કંધ કદાચિત્ એક વર્ણવાળા પણ હોય છે. અને કદાચિત યાવત્ પાંચ વર્ણ વાળે પણ હોય છે. જ્યારે સમાન જાતીવર્ણવાળા પાંચ પરમાણુઓ डाय त्यारे तसे पाये। डाय छे. मडिंया यावत् १५४थी 'स्यात् द्विवर्णः स्यात् त्रिवर्णः स्यात् चतुर्वर्णः” 22 ५ोना सड थयो छे. "एवं रसेसुवि' १ पान समयमा म थिन अनुसार ४ मा २स पाना સંબંધમાં પણ એવું જ કથન સમજવું. તે આ રીતે છે. તે પાંચ પ્રદેશ વાળ ખંધ કઈવાર એક રસવાળા હોય છે. અને કેઈવાર બે રસવાળો હોય છે, કઈવાર ત્રણ રસવાળું હોય છે. અને કેાઈવાર ચાર રસવાળે હોય साय छे. मने वा२ पांय २सवान डाय छे. “गंधफासा वहेव" मे
भ० ११
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૩
