________________
७७६
भगवतीस्त्रे देशा रूक्षा इति षोडशः १६, एवं चतुःस्पर्शे षोडश भङ्गा भवन्ति १६, सर्वे ते भङ्गाः षट्त्रिंशद् ३६ भवन्ति-द्विस्पर्श चत्वारः ४, त्रिस्पर्श षोडशः १६, चतुःस्पर्शेऽपि षोडश १६, संकलनया पत्रिंशत् ३६ । ___ तदेवं सप्तपदेशिकस्कन्धे वर्णानाश्रित्य पोडशाधिकद्विशतभङ्गा २१६, गन्धा नाश्रित्य षडू मङ्गाः ६ रसानाश्रित्यापि २१६ पोडशाधिकद्विशत भङ्गाः, स्पर्शानाश्रित्य ३६ षट्त्रिंशद् भङ्गाः । सर्वसंकलनया ४७४ चतुःसप्तत्यधिकचतुःशतः संख्यका भङ्गा भान्ति ॥सू० ५॥
इति सप्तपदेशिकस्कन्धविचारः हैं १४ अथवा-अनेक देश शीत स्पर्शवाले, अनेक उष्ण स्पर्शवाले अनेक देश स्निग्ध स्पर्श वाले एवं एक देश रूक्ष स्पर्श वाला हो सकता है १५, तथा १६ वां भंग पहिले लिख दिया गया है, इस प्रकार चतुः स्पर्श संबंधी ये १६ भंग, तथा द्विस्पर्श संबंधी ४ भंग, एवं त्रिस्पर्श संबंधी १६ भंग ये सब मिलकर ३६ भंग हो जाते हैं। इस प्रकार से इस सप्तप्रदेशिक स्कन्ध में वर्गों को आश्रित करके २१६ भंग, गंधों को आश्रित करके ६ भंग, रसों को आश्रित करके २१६ भंग, और स्पर्शी को आश्रित करके ३६ भंग हुए हैं जो सब मिलकर ४७४ होते हैं।५॥
सप्तप्रदेशिक स्कन्ध विचार समाप्त ॥ દેશમાં શીત સ્પર્શવાળો અનેક દેશમાં ઉષ્ણુ સ્પર્શવાળા અનેક દેશોમાં સ્નિગ્ધ ચિકણુ સ્પર્શવા અને કોઈ એક દેશમાં રૂક્ષ સ્પર્શવાળો હોય છે.૧૫ સેળમાં ભંગ ઉપર કહી જ દીધા છે. આ રીતે ચાર સ્પર્શ સંબંધી સેળ ભેગા થાય છે. તથા બે સ્પર્શ પણાના ૪ ચાર ભંગ તથા ત્રણ સ્પર્શ પણના ૧૬ સોળ ભંગ આ બધા મળીને કુલ ૩૬ છત્રીસ ભેગો થાય છે. આ રીતે આ સાત પ્રદેશી કંધમાં વર્ણ સંબંધી ૨૧૬ બસે સોળ ભંગ. ગંધ સંબંધી ૬ છ ભંગ, રસ સંબંધી ૨૧૬ બસો સળ અંગે તથા સ્પર્શ સંબંધી ૩૬ છત્રીસ ભગા થયા છે. તમામ મળીને ૪૭૪ ચાસે ચુમતેર થાય છે. એ સૂ૦ ૫.
છે સાત પ્રદેશી ઔધ વિચાર સમાપ્ત છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૩
