________________
भगवतीसूत्रे
नीलश्च १, स्यात् कृष्णश्च नीलाश्च २, स्थात् कृष्णाश्च नीलश्च ३, स्यात् कृष्णाश्च नीलाश्च ४, स्यात् कृष्णश्च लोहितश्च अत्रापि चत्वारो भङ्गाः, स्यात् कृष्णश्च हारिद्रश्च ४, स्यात् कृष्णश्च शुक्लश्च ४, स्थात् नीलश्च लोहितश्च४, स्यात् नीलश्च हारिद्रश्च ४, स्यात् नीलश्च शुक्लश्च ४, स्यात् लोहितश्च हारिद्रश्च ४, स्यात् लोहितश्च शुक्लश्व ४, स्यात् हारिद्रश्व शुक्लश्व ४, एपमे ते दश द्विकसंयोगा भङ्गाः, पुनश्चत्वारिंशत् ४० । यदि त्रिवर्णः स्यात् कृष्णश्च नीलश्च लोहितश्च १, स्यात् कृष्णश्व नीलश्च लोहिताश्च २, स्यात् कृष्णश्च नीलाश्च लोहितश्च ३, स्यात् कृष्णा. श्व नीलश्च लोहितश्च४, एते भङ्गाश्चत्वारः ४। एवं कृष्णनीलहारिद्रभङ्गाश्चत्वारः४, कृष्ण नीलशुक्लैभङ्गाश्चत्वारः ४, कृष्णलोहितहारिद्रैश्चत्वारो भङ्गाः ४, कृष्णलोहितशुक्लैश्च वारो भंगाः ४, कृष्णहारिद्रशुक्लैभङ्गाश्चत्वारः ४, नीललोहितहारिद्रैः भङ्गाश्चत्वारः नीललोहित शुक्लैभङ्गाश्चत्वारः ४, नी उहारिद्रशुक्लैभङ्गाश्वत्वारः ४, लोहितहारिद्रशुक्लैभङ्गाश्चत्वारः ४ । एवमेते दशत्रिसंयोगाः, एकैकसंयोगे चत्वारो भङ्गाः सर्वे ते चत्वारिंशदभंगाः ४० । यदि चतुर्वर्णः स्यात् कृष्णश्च नीलश्च लोहितश्च हारिद्रश्च १, स्यात् कालश्च नीलश्च लोहितश्च शुक्लश्च२, स्यात् कालश्च नीलश्च हारिद्रश्च शुक्लश्च३, स्यात् कालश्च लोहितश्च हारिद्रश्च शुक्लश्च ४, स्थात् नीलश्च लोहितश्च हारिद्रश्च शुक्लश्च ५। एवमेते चतुष्कसंयोगे पञ्चभङ्गाः। एते सर्वे नवतिभङ्गाः। यदि एकगंधः स्यात् सुरभिगन्धः स्यात् दुरभिगन्धश्च । यदि द्विगन्धः स्यात् सुरभिगन्धः दुरभिगन्धश्च । रसा यथा वर्णाः। यदि द्विस्पर्शः यथैव परमाणुपुद्गलः ४। यदि त्रिस्पर्शः सर्वः शीतो देशः स्निग्धः देशो रूक्षः १, सर्वः शीतः देशः स्निग्धा देशा रूक्षाः २, सर्वः शीतो देशाः स्निग्धाः देशो रूक्षः ३, सर्वः शीतः देशाः स्निग्धाः देशा रूक्षाः४, सर्व उष्णः देशः स्निग्धः देशो रूक्षः, एवं भङ्गाश्चत्वारः४। सर्वः स्निग्धः देशः शीतः देश उष्णः ४ । सो रूक्षः देशः शीतो देश उष्णः ४, एते त्रिस्पर्श षोडशभङ्गाः १६ । यदि चतुःस्पर्शः दशः शीतो देश उष्णो देशः स्निग्धः देशो रूमः १, देशः शीतो देश उध्यो देशः स्निग्धो देशा रूक्षाः २, देशः शीतो देश उष्णो देशाः स्निग्धाः, देशो रूक्षः ३, देशः शीतो देश उष्णो देशाः स्निग्धाः देशा रूक्षाः ४, देशः शीतो देशा उष्णाः देशः स्निग्धो देशो रूक्षः ५, देशः शीतो देशा उष्णाः देशः स्निग्धो देशा रूक्षाः ६, देशः शीतो देशा उष्णाः देशाः स्निग्धाः देशो रूक्षः ७, देशः शीतो देशाः उष्णः देशाः स्निग्धाः देशारूक्षाः ८, देशाः शीताः देश उष्णो देशः स्निग्धो देशोरूक्षः ९, एवमेते चतुः स्पर्शे षोडश भङ्गा भणितव्याः यावद्देशाः शीता देशा उष्णाः देशाः स्निग्धाः देशाः रूक्षाः, सर्वे एते स्पर्शेषु विशदङ्गाः ॥९० २॥
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૩