________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०४ सू०३ नारकादीनां कृतयुग्मत्वादिनिरूपणम् १९ अजहन्नमणुकोसपदे सिय कडजुम्माओ जाव लिय कलिओगाओ एवं असुरकुमारिस्थिओ वि. जाव थणियकुमारइत्थीओ। एवं तिरिक्ख जोणिय इत्थीओ एवं मणुसित्थीओ एवं जाव वाणमंतरजोइसियवेमाणिय देवत्थीओ।सू० ३॥ ___ छाया-नैरयिकाः खलु भदन्त ! किम् कृतयुग्माः व्योजाः द्वापरयुग्माः कल्योजाः, गौतम ! जघन्यपदे कृतयुग्मा:, उत्कृष्टपदे ज्योजाः अजघन्योत्कृष्टपदे स्यात् कृतयुग्माः यावत् स्यात् कल्योजाः एवं यावत् स्तनिकुमाराः वनस्पतिका. यिकाः खलु भदन्त ! पृच्छा गौतम! जघन्यपदे अपदा उत्कृष्टपदे चापदाः अजघन्योत्कृष्टपदे स्यात् कृत्युग्माः यावत्स्यात् कल्योजाः। द्वीन्द्रियाः खलु भदन्त ! पृच्छ। गौतम! जयन्यपदे कृतयुग्माः उत्कृष्टपदे द्वापरयुग्मा: अनघन्योत्कृष्टपदे स्यात् कृतयुग्माः यावत् स्यात् कल्योजाः। एवं यावत् चतुरिन्द्रियाः, शेषा एकेन्द्रिया यथा द्वीन्द्रियाः। पञ्चेन्द्रियतियग्यो. निका यावत् वैमानिका यथा नैरयिकाः। सिद्धा यथा वनस्पतिकायिकाः। स्त्रियः खल भदन्त ! किं कृतयुग्माः योजाः द्वापरयुग्माः कल्योजाः गौतम ! जघन्यपदे कृतयुग्माः उत्कृष्टपदे कृतयुग्माः, अनधन्योत्कृष्टपदे स्यात् कृतयुग्माः यावत् स्यात् कल्योजाः। एवमसुरकुमारस्त्रियोऽपि यावत् स्तनितकुमारस्त्रियः, एवं तिर्यग्योनिका. स्त्रियः, एवं मनुष्यस्त्रियः, एवं यावत् वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकदेवस्त्रियः। सू. ३॥
टोका-'नेरइया ण भंते !' नैरयिकाः खलु भदन्त ! किं कड जुम्मा तेयोगा दावरजुम्मा कलियोगा' किं कृतयुग्माः व्योजाः द्वापरयुग्माः कल्योजाः हे भदन्त !
पूर्व सूत्र में जो कृतयुग्मादिरूप राशियों का वर्णन किया है अब उन्हीं राशियों से नारकादिको का निरूपण सूत्रकार करते हैं। ___ 'नेरइया णं भंते ! किं कडजुम्मा तेओगा दावरजुम्मा' इत्यादि ।
टीकार्थ--इस सूत्र द्वारा गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है-'नेरइया णं भंते !' हे भदन्त ! जे। नैरयिक हैं वे कि 'कडजुम्मा तेयोगा दावरजुम्मा कलियोगा' क्या कृतयुगरूप हैं ? या द्वापर युग्मरूप हैं ? या कल्यो.
પહેલા સૂત્રમાં કૃતયુગ્મ વિગેરે શશિયાનું વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે, હવે એજ શશિયેથી સૂત્રકાર નારકાદિ નું નિરૂપણ કરે છે.
"नेरइया णं भंते ! किं कडजुम्मा तेओगा दावरजुम्मा'
ટકાથ–-આ સૂત્રથી ગૌતમ સ્વામીએ પ્રભુને એવું પડ્યું છે કે-- "नेरइया गं भंते । सन् २ नारीय ०१ तमे "कडजुम्मा योगा
શ્રી ભગવતી સુત્ર : ૧૩
