________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१८ उ०१ सू०१ प्रथमाप्रथमत्वे शानद्वारम् ५७५ लाभे प्रथमः अकेवली तु केवलज्ञानातिरिक्त ज्ञानस्यप्रथमतो लाभे प्रथमः प्रपतितज्ञानलामापेक्षया अपथम इति । "आभिणिबोहियनाणी जाव मणपज्जवनाणी एवं चे" आमिनिबोधिकज्ञानी यावन्मनःपर्यवज्ञानी एकरवपृथक्त्वेन एवमेव अत्र यावत्पदेन श्रुतावधिज्ञानयोः संग्रहः, आभिनिबोधिकादिज्ञानी प्राथमिकमत्यादिज्ञानलामापेक्षया अपथम इति। "नवरं जस्स जं अत्थि" नवरं यस्य यदस्ति जीवादिदण्डकचिन्तायां यद् मतिज्ञानादिकं यस्य जीवअप्रथम भी है । केवलज्ञानी प्रथम है। अकेवली प्रथमवार ज्ञान के लाभ में प्रथम है। अकेवली को केवल ज्ञान से अतिरिक्त ज्ञान का लाभ प्रथम होता है इसलिये वह प्रथम है और ज्ञान से पतित जीव को जब पुन: ज्ञान का लाभ होता है तब वह अप्रथम है। (आभिणियोहियणाणी जाव मणपज्जवणाणी एगत्तपुहुत्तेणे एवं चेव) आभिनियोधिक ज्ञान आदिकी अपेक्षा आभिनिबोधिकज्ञानी यावत् मनःपर्यवज्ञानी की प्रथमता और अपथमता एकवचन और बहुवचन को लेकर इसी प्रकार से जाननी चाहिये । यहां यावत्पद से श्रुत और अवधिज्ञान का ग्रहण हुआ है। तथाच आभिनियोधिक आदि ज्ञानी प्राथमिकमत्यादिज्ञान के लाभ की अपेक्षा से प्रथम एवं पतितमत्यादि ज्ञान के लाभ की अपेक्षा से अप्रथम हैं। 'नवरं जस्स जं अस्थि' जीवादि दण्डक की चिन्ता में जो मतिज्ञानादिक जिस जीव, नारकादि के हैं वे मतिज्ञान आदिक उसी को कहना चाहिये। अन्य को नहीं, अतः उसी को लेकर उसमें प्रथमता अप्रथमता छ है-'गोयमा ! ज्ञानी०१ सभ्यष्टि। प्रमाणे प्रथम ५ छे भने मप्रथम પરા છે. કેવલજ્ઞાની પ્રથમ છે. એકેવલી પ્રથમવાર જ્ઞાનના લાભમાં પ્રથમ છે. અકેવલીને કેવલજ્ઞાન શિવાયના જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ પ્રથમ થાય છે. તેથી તે પ્રથમ કહ્યા છે. અને જ્ઞાનથી પતિત થયેલા જીવને ફરીથી જ્યારે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે–ત્યારે તે અપ્રથમ છે, અભિનિબે વિકજ્ઞાન આદિની અપેક્ષાએ આભિનિબેધિકત્તાની યાવત મન:પર્યયજ્ઞાનની પ્રથમતા અને અપ્રથમતા એકવચન અને બહુવચનથી આ પ્રમાણે જ સમજવી અહિયાં યાવત પદથી થતજ્ઞાન અને અવધિજ્ઞાન ગ્રહણ થયા છે. તેમજ આભિનિબેધિકજ્ઞાની વિગેરે પહેલાં મતિજ્ઞાન વગેરે પ્રાપ્તિની અપેક્ષાએ પ્રથમ અને પતિત મતિજ્ઞાન વિગેરે જ્ઞાનના पुन: प्रालिनी अपेक्षा मप्रथम छे. 'नवरं जस्स जं अत्थि' हि ना વિચારમાં જે મતિજ્ઞાન વિગેરે જે જીવ-નારકાદિકને છે. તે મતિજ્ઞાન વિગેરે તેને ઉદ્દેશીને જ કહેવા જઈ એ બીજાને નહીં જેથી તેને ઉદ્દેશીને જ પ્રથ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૨
