________________
३२
भगवतीस मणुस्से वि। तेयसरीरं जहा ओरालियं, नवरं सबजीवाणं भाणियत्वं । एवं कम्मगसरीरपि । जीवे णं भंते सोइंदिए निवत्तेमाणे कि अहिगरणी अहिगरणं। एवं जहेव ओरालियं सरीरं तहेव सोइंदियं विभाणियवं, नवरं जस्स अस्थि सोइंदिय। एवं चक्खिदियघाणिदियजिभिदियफासिंदियाणं वि, नवरं जाणियत्वं जस्त जं अत्थि। जीवे णं भंते मणजोगं निवत्तेमाणे कि अहिगरणी अहिगरणं एवं जहेव सोइंदियं तहेव निरवसेसं। वडजोगे एवं चेव, नवरं एगिदियवजाणं। एवं कायजोगे वि, नवरं सबजीवाणं जाव वेमाणिए। सेवं भंते सेवं भत्ते ति॥सू०५॥
॥सोलसमे सए पढमो उदेसो समत्तो॥ छाया कति खलु भदन्त ! शरीराणि प्रज्ञतानि, गौतम ! पश्चशरीराणि प्रजातानि, तद्यथा-औदारिका यावत् कार्मणम् । कति खल भदन्त ! इन्द्रियाणि मातानि, गौतम ! पञ्चेन्द्रियाणि प्रज्ञतानि, तद्यथा श्रोत्रेन्द्रियं यावत् स्पर्शनेन्द्रियम् । कतिविधः खल:भदन्त ! योगः प्रज्ञप्तः, गौतम त्रिविधो योगः प्रज्ञप्तः तद्यथा-मनोयोगो वचोयोगः काययोगः । जीवः खलु भदन्त ! औदारिकशरीरं निवर्तमानः किं अधिकरणी अधिकरणम् ? गौतम ! अधिकरणी अपि अधिकरणमपि । तत्केनार्थेन भदन्त ! एवमुच्यते अधिकरणी अपि अधिकरणमपि ? गौतम ! अविरतिं प्रतीस्य तत्तेनार्थेन यावत् अधिकरणमपि । पृथिवीकायिकः खलु भदन्त ! औदारिकशरीरं निवर्तमानः किं अधिकरणी अधिकरणम् , एवमेव । एवं यावन्मनुष्यः । एवं वैक्रियशरीरमपि नवरं यस्यास्ति । जीवः खलु भदन्त आहारकशरीरं निवर्तमानः किम् अधिकरणी पृच्छा गौतम ! अधिकरणीअपि अधिकरणमपि । तत केनार्थेन धावत् अधिकरणमपि ? गौतम ! प्रमादं प्रतीत्य तत् तेनार्थेन यावत् अधिकरणमपि । एवं मनुष्येपि । तैजसशरीरं यथा औदारिकम् नवरं सर्वजीवानां भणितव्यम् । एव कार्मणशरीरमपि । जीवः खलु भदन्त ! श्रोत्रेन्द्रियनिर्तिमान: अधिकरणी अधिकरणम् एवं यथैवौदारिकशरीरं तथैव श्रोत्रेन्द्रियमपि भणितव्यम् , नवरं यस्यास्ति श्रोत्रेन्द्रियम् । एवं चक्षुरिन्द्रयघ्राणेन्द्रियनिहन्द्रियस्पर्शनेन्द्रियाणामपि, नवरं ज्ञातव्यं यस्य यदस्ति । जीवः खलु भदन्त ! मनोयोगं निवत मानः किमधिकरणी अधिकरणम् , एवं यथैव श्रोत्रेन्द्रियस्तथैव निरवशेषम् , वचोयोग एवमेव, नवरमेकेन्द्रियार्जितानाम् । एवं काययोगोपि, नवरं सर्वजीवानां यावद्वैमानिकः । तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त ! इति ॥ मू० ५॥
॥ इति षोडशशतके प्रथमोद्देशकः समातः ॥
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
