SearchBrowseAboutContactDonate
Page Preview
Page 41
Loading...
Download File
Download File
Page Text
________________ प्रमैयचन्द्रिका टीका श० १६ उ० १ सू० ४ अधिकरणाधिकरणीनिरूपणम् २७ मित्यभिमतत्वस्वामित्वसंवन्धेन पुत्रकलायधिकरणवत्वेन जीवस्य साधिकरणित्वं कथितमिति भावः। एवं जाब वेमाणिए' एवं यावदुवैमानिकः, एवमेव सामान्य जीववत् वैमानिकेष्वपि साधिकरणित्वनिरधिकरणित्वयोर्विचारो ज्ञातव्य इति । अधिकरणाधिकारादेव इदमाह-'जीवे णं भंते' इत्यादि, 'जीवे णं भंते किं आया हिंगरणी पराहिगरणी तदुभयाहिगरणी' जीवः खलु भदन्न ! किम् आत्माधिकरणी पराधिकरणी तदुभयाधिकरगी, आत्मना स्वयमेव अधिकरणवानित्यात्माधिकरणी, स्वयमेव प्राणातिपातादिसावयकर्मणि प्रवृति करोति स आत्माधिकरणी, परेणपाणातिपातादिसावधक्रियया कर्मपत्तिं कारयतीति पराधिकरणी, स्वयमपि सावधकर्मकरोति अन्यानपिःसाधं कर्मकारयतीति तदुभयाधिकरणीति, भगवानाहके अभाव में भी स्वस्वामित्व सम्बन्ध को लेकर पुत्र कलत्रादिक में अधिकरणता आने के कारण उससे जीव में भी साधिकरणता कथित हो जातीहै। 'एवं जीव वेमाणिए' इसी प्रकार से सामान्य जीव के कथन जैसा वैमानिक तक में, भी साधिकरणता और निरधिकरणता का विचार कर लेना चाहिये । अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'जीवेणं भंते ! किं आपाहिगरणी, पराहिगरणी तदुभयाहिगरणी' हे भदन्त ! जीव क्या आस्माधिकरणी है ? या पराधिकरणी है, या तदुभयाधिकरणी है ? जो अपने आप प्राणातिपात आदि सावद्यकर्म में प्रवृत्ति करता है इसका नाम आत्माधिकरणी है, दूसरे के द्वारा जो सावद्यकर्म कराता है उसका नाम पराधिकरणी है, स्वयं सावधक्रिया में जो प्रवृत्ति करता है तथा दूसरों को भी सावधक्रिया में प्रवृत्तिवाला बनाता है वह उभयाસંબંધની જ્ઞાયક થાય છે. આ રીતે વૃતિ નિયામકતાના અભાવમાં પણ વસ્વામિત્વ સંબંધને લઈને પુત્રકલત્ર વગેરેમાં અધિકરણતા આવવાને आरणे तमाथी मां ५५५ मधि:२४ता अथित थ तय छे. "एवं जाव वेमाणिए" से शत सामान्य पनी भाई वैमानिमा ५५ साषिegal અને નિરધિકરણતાને વિચાર કરી લેવો જોઈએ. वे गौतम स्वामी प्रसुन से पूछे छे ?-" जीवे णं भंते ! आयाहिंगरणी, पराहिगरणी तदुभयाहिगरणी" उ मन् ! ४१ आत्माधि४२६ी छ. પરાધિકરણી છે, અથવા તદુભાયાધિકરણ (તે બંને અધિકરણવાળે) પોતે જ પ્રાણાતિપાત વિગેરે સાવધ કર્મોમાં પ્રવૃતિ કરે છે. તેનું નામ આત્માધિકરણી છે બીજા મારફત સાવદ્યકમ કરાય છે. તેનું નામ પરાધિકરણી છે પોતે સાવધ ક્રિયામાં જે પ્રવૃત્તિ કરે છે તથા બીજાને પણ સાવદ્ય ક્રિયામાં પ્રવૃતિવાળો બનાવે શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
SR No.006326
Book TitleAgam 05 Ang 05 Bhagvati Vyakhya Prajnapti Sutra Part 12 Sthanakvasi
Original Sutra AuthorN/A
AuthorGhasilal Maharaj
PublisherA B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
Publication Year1968
Total Pages710
LanguageSanskrit, Hindi, Gujarati
ClassificationBook_Devnagari, Agam, Canon, & agam_bhagwati
File Size41 MB
Copyright © Jain Education International. All rights reserved. | Privacy Policy