________________
प्रमेद्रिका टीका श० १७ उ०२ सू० १ धर्मादिस्थित जीवादिनिरूपणम् ३७७
छाया -- तद् नूनं भदन्त । संयतविरतप्रतिहतप्रत्याख्यातपापकर्मा धर्मे स्थितः असंयताविरताप्रतिहतपत्याख्यातपापकर्मा अधर्मे स्थितः संयता संयतो धर्माधर्मे स्थितः १ हन्त, गौतम ! संयतविरत यावत् धर्माधर्मे स्थितः । एतेषां खलु भदन्त ! धर्मे वा अधर्मे वा धर्माधर्मे वा शक्ताः केचित् आसितुं शयितुं स्वग्रवर्त्तयितुं वा ? गौतम ! नायमर्थः समर्थः तत्केनार्थेन खाइ (पुनः) भदन्त ! एवमुच्यते यावत् धर्माधर्मे स्थितः ? गौतम ! संयतविरत यावत् पापकर्मा धर्मे स्थितो धर्ममेव उपसंपद्य खलु विहरति असंयत यावत् पापकर्मा अधर्मे स्थितः अधर्ममेव उपसंरध खलु विहरति संयतासंयतो धर्माधर्मे स्थितः धर्माधर्ममुपसंपद्य खलु विहरति तत् तेनार्थेन यावत् स्थितः, जीवाः खलु भदन्त ! कि धर्मे स्थिता = अधर्मे स्थिताः धर्माधर्मे स्थिताः ? गौतम । जीवा धर्मेऽपि स्थिताः अधर्मेsपि स्थिताः धर्माधर्मेऽपि स्थिताः । नैरयिकाः खलु पृच्छा गौतम ! नैरयिका नो धर्मे स्थिता अधर्मे स्थिताः नो धर्माधर्मे स्थिताः । एवं यावत् चतुरिन्द्रियाणाम् । पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां खलु पृच्छा गौतम ! पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिका नो धर्मे स्थिता अधर्मे स्थिताः धर्माधर्मेऽपि स्थिताः । मनुष्या यथा जीवाः । वानव्यंतरज्योतिष्क वैमानिकाः यथा नैरयिकाः ॥ १ ॥
टीका--' से णूणं भंते !" तत् नूनं भदन्त ! 'संजय विश्यपडियपच्चवखाय पात्रकम्मे धम्मे ठिए संयतविरतप्रतिहत प्रत्याख्यातपापकर्मा धर्मे स्थितः
,
दूसरे उद्देशे का प्रारंभ
प्रथम उद्देशक के अन्त में भावों का वर्णन किया गया है। ऐसे भावों वाले संयत आदि होते हैं-अतः वे ही संयमवत्व आदि विशेपण युक्त संपत आदि जीव इस द्वितीय उद्देशे में कहे जाते हैं--इसी संबन्ध से इस द्वितीय उद्देशे का प्रारम्भ किया गया है। 'से णूण' ते ! इत्यादि सूत्र इसका सर्व प्रथम सूत्र है
'से पूर्ण भते । संजयविरयपडियपच्चक्खायपापकम्मे' इत्यादि । टीकार्थ - - इस सूत्र द्वारा गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'से पूर्ण બીજા ઉદ્દેશાના પ્રારંભ—
પહેલા ઉદ્દેશાના અંતમાં ભાવાનુ' વધુ ન કરવામાં આવ્યું છે. એવા ભાવે વાળા સયત વિગેરે હાય છે. જેથી સયતત્વ વિગેરે વિષેશણુ વાળા તેજ સઔયત વિગેરે જીવાતુ. આ ખીજા ઉદ્દેશમાં કથન થશે. એ સબધથી આ ખીજા ઉદ્દેશાના પ્રારંભ કરવામાં આવે છે. તેનુ પહેલું સૂત્ર આ પ્રમાણે છે. 'से णूणं भते । संजयविश्यपडियपच्वखायपावकम्मे' इत्यादि
टीडार्थ -- हुवे गौतमस्वामी प्रभुने मे प्रभा पूछे छे 'सेणूण भंते !
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૨
