________________
भगवतीसूत्रे कपरे हितो जाव विसे साहिया वा ? ' हे भदन्त ! एतस्य खलु पूर्वोक्तस्य अधोलोकस्य तिर्यग्लोकस्य, ऊर्ध्वलोकस्य च मध्ये कतरे लोकाः कतरेभ्यो लोकेभ्यो यावत्-अल्पावा, बहुकावा, तुल्यावा, विशेषाधिकावा सन्ति ? भगवानाह'गोयमा ! सबथोवे तिरियलोए, उडुलोए असंखेज्नगुणे, अहेलोए विसेसाहिए' हे गौतम ! सर्वस्तोकः सर्वापेक्षया अल्पः तिर्यग्लोकोऽस्ति तस्य अष्टादशयोजनशतायामस्वात् , तदपेक्षया ऊवलोकः असंख्येयगुणोऽस्ति, किश्चिन्यून सप्तरज्जुपमाणोच्छितत्वात् । तदपेक्षया अधोलोको विशेषाधिकोऽस्ति, किश्चित्समधिकअहेलोगस्स, तिरियलोगस्स, उड़लोगस्त य कयरे कयरेहितोजाव विसेसाहिया वा' हे भदन्त ! पूर्वोक्त अवोलोक, तिर्यग्लोक और ऊर्चलोक इन तीन लोकों के बीच में कौन लोक किस लोकों से अल्प हैं ? किनसे वे बहुत हैं ? कौन किनके बराबर हैं ? और कौन किनसे विशेषाधिक हैं ? इस के उत्तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा' हे गौतम ! 'सम्वत्थोवे, तिरियलोए, उड्डलोए असंखेजगुणे, अहेलोए विसेसाहिए' सबकी अपेक्षा कम तिर्यग्लोक है, क्योंकि इसका आयाम १८ सौ योजन का है इसकी अपेक्षा ऊर्ध्वलोक असंख्यातगुणा क्योंकि यह कुछ कम सात राजु ऊचा है । इसकी अपेक्षा अधोलोक विशेषाधिक है। क्यों कि इसकी ऊचाई कुछ अधिक ७ राजु प्रमाण है । अब अन्त में गौतमप्रभु
હવે અ૫મહત્વના વિષયમાં ગૌતમ સ્વામી મહાવીર પ્રભુને मा प्रमाणे प्रश्न पूछे छ-"एयरसणं भंते ! अहे लोगस्स, तिरियलोगस्स, उड्डू लोगस्स कयरे कयरेहितो जाव विसेसाहिया ?" भगवन् ! पूरित अघोसी, તિર્યલેક અને ઉર્વલેકમાં કો લેક કયા લેક કરતાં નાનું છે? કર્યો લેક કયા લેક કરતાં મટે છે? કયે લેક કયા લેકની બરાબર છે ? અને કો લેક ક્યા લેકથી વિશેષાધિક છે?
महावीर प्रभुने। उत्तर-“ गोयमा !" है गौतम ! “ सवयोवे तिरियलोए, उड्डलोए असंखेज गुणे, अहेलोए विसेसाहिए" तियो सौथी नानी છે, કારણ કે તેને આયામ (લંબાઈ) અઢારસો જનની છે. તેના કરતાં ઉર્વલેક અસંખ્યાત ગણે મોટે છે, કારણ કે તેની ઉંચાઈ સાત રાજુ કરતાં થોડી ઓછી છે. ઉર્વિલક કરતાં અલેક વધુ મટે છે, કારણ કે તેની ઉંચાઈ સાત રાજૂપ્રમાણ કરતાં અધિક છે.
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦