________________
भगवतीसूत्रे प्रदेशा भवन्ति । पूर्वरीत्यैव द्वित्रिचतुरादि दशपरमाणु पर्यन्तेषु अपि योजनाऽत्रसेयेति । इदमपि कोष्ठकेनैवज्ञातव्यम् । तच्च कोष्ठकं यंत्रपृष्ठे षष्ठे विलोकनीयम्
अत्रैवं बोध्यम्-जघन्यपदे परमाणोः (प्रदेशस्य) ये स्पर्शना प्रदेशा भवन्ति तेषु द्वयोः प्रक्षेपणेन द्वयोः परमायोः जघन्यपदे स्पर्शना प्रदेशा आयान्ति, एवं पूर्वपूर्वेषु जघन्यस्पर्शनापदेशेषु सर्वत्र उत्तरोत्तरं द्वि द्वि प्रक्षेपणेन त्रिः चतुः पश्चषट्-सप्ता-ऽष्ट-नव-दश परमाणूनां जघन्यपदे स्पर्शना प्रदेशाः आगमिष्यन्ति । एवम् उत्कृष्टपदे एकपरमाणोः सर्शनापदेशेषु पश्चप्रक्षेपणन (संमेलनेन) द्वयोः परमायोरुस्कृष्टपदे स्पर्शना प्रदेशा आयान्ति । एवं पूर्वपूर्वेषु उत्कृष्टस्पर्शनाप्रदेशेषु पञ्चपञ्चप्रक्षेपणेन व्यादिदशपर्यन्तानां परमाणनामुत्कृष्टस्पर्शनाप्रदेशा दोके मिलाने से सात स्पर्शक प्रदेश होते हैं। इसी पूर्वरीति से दो तीन चार आदि शततक के परमाणुओं में भी योजना जाननी चाहिये । इसकी आकृति यंत्रपृष्ठ के छठे अंक में देख लेवें कोष्ठक से बात इस प्रकार जानी जा सकती हैयहां ऐसा समझना-जघन्य पद में परमाणु के (पदेशके) जो स्पर्शना प्रदेश होते हैं उनमें दो का प्रक्षेप करने से परमाणुओं के जघन्य पद में स्पशनापदेश आते हैं। इसी प्रकार पूर्व पूर्व जघन्य स्पर्शना प्रदेशों में सर्वत्र उत्तरोत्तर दो दो का प्रक्षेप करने से तीन, चार, पांच, छह, सात, आठ, नौ और दश इन परमाणुओं के जघन्यपद में स्पर्शना प्रदेश आजावेंगे, इसी प्रकार उत्कृष्ट पद में एक परमाणु के स्पर्शना प्रदेशो में पांच का प्रक्षेप करने से-पांच मिलाने से दो परमाणुओं के उत्कृष्टपद में स्पर्शना प्रदेश आ जाते हैं । इस प्रकार पूर्व पूर्व उत्कृष्ट લઈને દસ પર્વતના પરમાણુઓને વધારેમાં વધારે સ્પર્શક પ્રદેશે પણ નક્કી કરી શકાય છે. આ વાત યંત્રના પેજમાં આપેલ નં. ૬ ની આકૃતિથી સ્પષ્ટ થાય છે
સ્પષ્ટીકરણ-જઘન્ય પદમાં એક પરમાણુના (પ્રદેશના) જે સ્પર્શના પ્રદેશ હોય છે તેમાં બે ઉમેરવાથી બે પરમાણુઓના જઘન્યપદમાં સ્પર્શના પ્રદેશ આવી જાય છે એ જ પ્રમાણે પ્રત્યેક આગળના જ ઘન્ય સ્પર્શના પ્રદેશોમાં उत्तरोत्तर में प्रदेश भेरवाथी त्रय, या२, पाय, ७, सात, मा8, नव અને દસ, પરમાણુઓના જઘન્ય સ્પર્શના પ્રદેશ અનુક્રમે ૮, ૧૦, ૧૨, ૧૪, ૧૬, ૧૮, ૨૦ અને ૨૨ આવશે એજ પ્રમાણે વધારેમાં વધારે સંપર્શક પ્રદેશે જાણવાની પદ્ધતિ બતાવવામાં આવે છે એક પરમાણુના વધારેમાં વધારે પર્શક પ્રદેશ ૭ છે. તેમાં પાંચ ઉમેરવાથી બે પરમાણુઓના સ્પર્શક પ્રદેશો
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
