________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ०४ सू० ३ प्रणिधि (अपेक्षा) द्वारनिरूपणम् ५८५ रत्नप्रभादिप्रणिधि (अपेक्षाद्वार) वक्तव्यता
मूलम् - 'इमा णं भंते! रयणप्पभा पुढवी दोच्चं सकरप्पभं पुढवि पणिहाय सव्वमहंतिया वाहल्लेणं सव्वक्खुड्डिया सवंतेसु एवं जहा जीवाभिगमे बितिए नेरइए उद्देसए | सू० ३ ॥
छाया -- श्यं खलु भदन्त ! रत्नमभापृथिवी द्वितीयां शर्कराममां पृथिवीं प्रणिधाय सर्वमहती बाहल्येन सर्वक्षुद्रिका सर्वान्तेषु, एवं यथा जीवाभिगमे द्वितीये नैरयिको देश के | सू० ३ ॥
---
टीका - अथ तृतीयं प्रणिधिद्वारमाह-' मा णं भंते ! इत्यादि । 'इमा णं भंते रयणप्पा पुढवी दोच्चं सकरपयं पुढविं पणिधाय सव्वमहंतिया बादल्लेणं, सव्वक्खुडिया सव्यंते ?' गौतमः पृच्छवि-हे भदन्त । इयं खल रत्नपापृथिवी द्वितीयां शर्कराप्रमां पृथिवीं प्रणिधाय प्रतीत्य- आश्रित्य शर्करामभा पृथिव्यपेक्षया इत्यर्थः किं सर्वमतिका सर्वथा महती वर्तते ? बाहल्येन - परिधिना स्थौल्येनेत्यर्थः, की जैसी उष्ण वस्तु का जो अग्नितुल्य होती है और जिसे परमाधार्मिकदेवादि freeन्न करते हैं, स्पर्शविवक्षित है ॥ २ ॥
इति स्पर्शद्वार वक्तव्यता ॥
रत्नप्रभादिप्रणिधि - अपेक्षा-द्वारवक्तव्यता'इमा णं भंते । रयणध्वभापुढवी' इत्यादि ।
टीकार्थ - इस सूत्र में तीसरे प्रणधिद्वार का कथन है । इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है- 'इमा णं भंते ! रयणप्पभा पुढवी दोच्चं सकरप्पभ्रं पुढ पनिहाय सव्वमहंतिया बाहल्लेणं, सव्वक्खुड़िया सव्वंतेसु' हे भदन्त ! यह रत्नप्रभा नामकी जो पहिली पृथिवी है । वह शर्कराभा नामकी दूसरी पृथिवी की अपेक्षा क्या परिधि-स्थूलता में ર્મિક દેવા દ્વારા નિર્માણ થાય છે, તેને ગ્રહણ કરવામાં આવે તે કોઈ પશુ ઢોષના અવકાશ રહેતા નથી. ।।સૂ૦૨
।। પશદ્વારની વક્તવ્યતા સમાસ --રત્નપ્રભાદિ પ્રણધિદ્વાર વકતવ્યતા
“ इमाणं भंते! रयणप्पभा पुढवी " त्याहि-
ટીકા-આ સૂત્ર દ્વારા સૂત્રકારે ત્રીજા પ્રણિધિદ્વારનું કથન કર્યુ છે गौतम स्वामी महावीर प्रभुने सेवा प्रश्न पूछे छे ! - " इमाणं भंते! रयणपभा पुढवी दोच्चं सकरपभ पुढ़त्रिं पणिहाय सव्वमहंतिया बाह लेणं, सव्वक्खु डिया सव्वंतेसु ” डे भगवन् ! रत्नप्रभा नामनी पडेसी पृथ्वी शु शर्माशयला નામની ખીજી પૃથ્વી ફરતાં પરિધિની (સ્થૂલતાની) અપેક્ષાએ માટી છે, અને
भ० ७४
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦