________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० ४ सू० १ नारकपृथिवीनिरूपणम् ५६९ अल्पक्रियातराक्षेत्र २, अत्यास्त्र पाराश्चैत्र ३, अल्पवेदन नराश्चैव ४, नो तथा महाकर्मतराश्चै १, गहाक्रियतराश्चैव २, महाखवतराश्चैव ३, महावेदनतराश्चैव ४, महद्धिकतराश्चैव, महाद्युतिकतराश्चैव नो तथा अल्पद्धिकतराश्चव, अल्पातिकतराश्चैत्र, षष्ठयाः खलु तमायाः पृथिव्याः नरकाः पञ्चम्याः धूमपभायाः पृथिव्याः नरकेभ्यो महत्तराश्च १, महविस्तीर्णतराश्चैत्र २, महावकाशतराश्चत्र ३, महामतिरिक्ततराश्चव ४, नो तथा महाप्रवेशनतराश्चैव १, नो आकीर्णतराश्चव २, नो आकुलतराश्चैव ३, अनोदनतराश्च ४, तेषु खलु नरकेषु नैरथिकाः पञ्चम्याः धूमपभायाः पृथिव्याः नैरपिकेभ्यो महाकर्मतरराश्चै', १, महाकियातराश्चैव २ महासनतराश्चैत्र ३, महावेदनतराश्चैव ४, नो तथा अल्पकर्मतराश्च व, नो अलपक्रियातर श्च २, नो अल्पास्रवतराश्चैव ३, नो अल्पवेदनतराश्चैव ४, अपद्धिकतराश्चैत्र १, अल्पधुतिकतराश्चैत्र २, नो तथा महकिनराश्चै १, नो महायुतिकतराश्च व २, पञ्चम्यां धूमप्रभायां पृथिव्यां त्रीणि निरयावासशतसहस्राणि प्रज्ञप्तानि, एवं यथा षष्ठी भणिता एवं सप्तापि पृथिव्यः परस्परं भण्यन्ते, यावत् रत्नप्रभान्ता इति यावत् नो तथा महद्धिकतराश्चैर, अल्पधुतिकतराश्चैव ॥ सू० १॥ ____टीका-तृतीयोद्देशके शब्दादिविषयोपभोगरूपपरिचारणा प्रोक्ता, तथा च कर्मबन्धः, तेन च परम्परया नारकादौ गमनं भवतीति पथमं नैरयिकद्वारमाह'कइणं भंते ! इत्यादि । कइ णं भंते ! पुढवीभो पण्णत्ताओ ?' गौतमः पृच्छति
नारकपृथिवीवक्तव्यता'कइ णं भंते ! पुढवीओ' इत्यादि ।
टीकार्थ-तृतीय उद्देशक में शब्दादिविषयोपभोगरूप परिचारणा कही जा चुकी है। इससे कर्मों का बंध होता है । इससे परम्परारूप से जीवों का नरकादि में गमन होता है-इस कारण सूत्रकारने सर्वत्र प्रथम नरकवार यहां कहा है-इसमें गौतमने प्रभु से ऐसा पूछा है-'कइ गंभंते! पुढवीओ पण्णत्ताओ' हे भदन्त ! पृथिवियां कितनी कही गई है ?
-ना२४पृथ्वीवतव्यता“कइणं भंते ! पुढवीओ" त्याह
ટીકાર્થ-ત્રીજા ઉદ્દેશામાં શબ્દાદિ વિષપભોગરૂપ પરિચારણાનું કથન કરવામાં આવ્યું છે. તેને લીધે કર્મોને બંધ થાય છે તેથી છાનું નરકાદિ ગતિમાં ગમન થાય છે. તે કારણે સૂત્રકારે આ ચોથા ઉદ્દેશકમાં સૌથી પહેલાં નરકદ્વારનું નિરૂપણ કર્યું છે. આ વિષયને અનુલક્ષીને ગૌતમ સ્વામી મહાવીર प्रभुने सेवा प्रश्न पूछे छ -“कइणं भंते ! पुढवीओ पण्णत्ताओ" ભગવદ્ ! પૃથ્વીઓ કેટલી કહી છે?
भ०७२
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૧૦
