________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० २ सू० १ देवविशेषनिरूपणम् ५४७ प्रतिपत्तव्यानि, असंख्येयविस्तृतेषु विमानावासेषु, उत्पद्यन्तेषु-उत्पद्यमानेषु उत्पद्यन्ते पदोपलक्षितविषयेषु च चयन्तिषु-च्यवत्सु च्यवन्तिपदोपलक्षितविषयेषु च एवमेव पूर्वोक्तकरीत्यैव संख्येयाः भणितव्याः । प्रज्ञप्तेषु-प्रज्ञप्तपदोपलक्षितेषु विषयेषु असंख्येयाः वक्तव्याः तथा च आनतमाणतयोः संख्येयविस्तृतेषु विमानावासेषु उत्पादे च्यवने अवस्थाने च विमानानां संख्यातविस्तृतत्वात् संख्याता एव भवन्ति, असंख्यातविस्तृतेषु उत्पादच्यवनयोः संख्याता एव भवन्ति यतो गर्भजमनुष्येभ्य एव आनतादिषु उत्पधाते, ते च संख्याता एव सन्ति, एवमेव आनतादिभ्यच्युता गर्भजमनुष्येष्वेवोत्पद्यन्ते, अतः एकसमये संख्याताना. विषयक तीन आलापक सहस्रारकल्प में कहे अनुसार जानना चाहिये । तथा असंख्यातयोजन विस्तारवाले विमानावासों में उत्पादविषयक और उद्वर्तना विषयक जो आलापक कहे गये हैं उनमें पूर्वोक्तरीति के अनुसार 'संख्यात' पाठ का उच्चारण करना चाहिये । तथा सत्ताविषयक आलापरू में 'असंख्यात' ऐसे पाठ का उच्चारण करना चाहिये । संख्यातयोजनविस्तारवाले आनतमाणतविमानावासों में संख्यातयोजन विस्तारवाले होने के कारण उत्पाद उतना और सत्ता में संख्यात ही आनतप्राणन देव होते हैं, और असंख्यात योजनविस्तारवाले आनतप्राणत विमानावासों में असंख्यात योजनविस्तारवाले होने के कारण उत्पाद में और च्यवन में तो संख्यात ही आणतप्राणत देव होते हैं। क्योंकि गर्भजमनुष्यों से ही आकर के जीव आनतादिकों में उत्पन्न होते हैं । और ये संख्यात ही होते हैं । इसी प्रकार आनઅને સત્તા વિષયક જેવા ત્રણ આલાપકે કહ્યા છે એવાં જ ત્રણ આલાપકે અહીં પણ કહેવા જોઈએ તથા અસંખ્યાત યાજનના વિસ્તારવાળા આનતપ્રાણુતના વિમાનાવાસોમાં ઉત્પાદ અને ઉદ્વર્તન વિષયક આલાપકમાં “સંખ્યાત” પદનું જ ઉચ્ચારણ થવું જોઈએ પરંતુ સત્તાવિષયક આલાપકમાં " असण्यात" ५ यार यु नये रेभ...मानतातना સંખ્યાત વૈજનના વિસ્તારવાળા વિમાનાવસોમાં સંખ્યાત દેવ ઉત્પન્ન થાય છે. તેમાંથી સંખ્યાત દેવેનું ચ્યવન થાય છે અને ત્યાં સંખ્યાત આનતપ્રાથત દે વિદ્યમાન હોય છે. આનતપ્રાણુતના અસંખ્યાત એજનના વિસ્તાર વાળા વિમાનાવામાં એક સમયમાં સંખ્યાત દેવને ઉત્પાદ થાય છે, કારણ કે ગર્ભજ મનુષ્યમાંથી આવીને ત્યાં જ ઉત્પન્ન થાય છે અને તેમની સંખ્યા સૂખ્યાત પ્રમાણ જ હોય છે. સંખ્યાત યાજનના વિસ્તારવાળા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
