________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १३ उ० १ सू० ६ रत्नप्रभायां नैरयिकोत्पत्यादिनि. ५०७ रहिए जहेव रयणप्पभाए । एवं असंखज्जवित्थडे मु वि तिन्नि गमगा' एवं-पूर्वो. त्पत्तिरीत्यैव 'उद्वर्तनेऽपि' इति-उद्वर्तनायामपि वक्तव्याः तथा च अधः सप्तम्या पृथिव्यां सम्यग्दृष्टयो नैरयिका नोद्वर्तन्ते, एवं सम्यग्रमिथ्यादृष्टयोऽपि नैरयिका नोद्वर्तन्ते, अपि तु मिथ्यादृष्टय एवं नैरयिका उद्वर्तन्ते । अविरहितवक्तव्यता च अधःसप्तम्यां यथा रत्नप्रभायां प्रतिपादिता तथैव प्रतिपादनीया, तथा च अधः सप्तम्यां पृथिव्यां संख्येयविस्तृतो नरकः सम्यग्दृष्टिभिरपि नैरयिकैरविरहितः, मिथ्यादृष्टिभिरपि नरयिकैरविरहितो वर्तते, सम्यगमिथ्यादृष्टिभि रयिकैस्तु अविरहितो विरहितो वा भवति, तेषां कादाचित्कत्वेन विरहसंभवात् । एवं-तथैवभी उत्पन्न नहीं होते हैं । 'एवं उन्चट्टाति वि' अविरहिए जहेव रयणप्प. भाए, एवं असं खेज्जविस्थडेप्लु वि तिन्नि गमगा' इसी प्रकार से पूर्वो. त्पत्ति की रीति के अनुसार ही यहां उद्वर्त्तना में भी कहना चाहिये. तथा च-अधःसप्तमीपृथिवी में सम्यग्दृष्टि नैरयिक उद्वर्त्तना नहीं करते हैं, सम्यगूमिथ्यादृष्टि नैरयिक भी उद्वर्तना नहीं करते हैं, किन्तु मिथ्यादृष्टि नैरयिक ही उद्वर्त्तना करते हैं। अविरहितवक्तव्यता यहां अधःसप्तमीपृथिवी में, जैसी रत्नप्रभा पृथिवी में यह कही गई है वैसी ही कहनी चाहिये. तथा च-अधासप्तमी पृथिवी में संख्यात योजन का विस्तारवाला नरकावास में सम्यग्दृष्टियों से भी अविरहित होता है, मिथ्यादृष्टियों से भी अविरहित होता है. परन्तु सम्यगमिथ्यादृष्टियों से वह विरहित भी रहता है और अविरहित भी रहता है । क्योंकि ये कादाचित्क होते हैं-अतः इनके विरह की वहां संभवना रहती है । ना उत्पन्न याय छे. “एवं उव्वदंति वि, अविरहिए जहेव रयणप्पभाए, एवं असंखेज्जवित्थडेसु वि तिन्नी गमगा” मा पूर्वात शते . मी ઉધનાનું કથન પણ કરવું જોઈએ એટલે કે અધઃસપ્તમી પૃથ્વીના સંખ્યાત
જનના વિસ્તારવાળા નરકાવાસમાંથી સમ્યગદષ્ટિ નારકે પણ ઉદ્વર્તન કરતા નથી, સમ્યશ્મિધ્યદષ્ટિ નારકે પણ ઉદ્વર્તન કરતા નથી, પરંતુ મિથ્યાદષ્ટિ નારકે જ ઉદ્ધના કરે છે. વિરહિત અને અવિરહિત વિષયક વક્તવ્યતા અહીં રત્નપ્રભા જેવી જ સમજવી. એટલે કે અધઃસપ્તમીના સરખ્યાત જનના વિસ્તારવાળા નરકાવાસ સમ્યગ્દષ્ટિ નારકેથી અવિરહિત (યુક્ત) છે. મિદષ્ટિ નારકોથી પણ યુક્ત છે, પરંતુ તે નરકાવાસે સમ્ય. મિથ્યાદષ્ટિ નારકેથી યુકત પણ હોય છે અને રહિત પણ હોય છે. કારણ કે તેઓનું કયારેક ત્યાં અસ્તિત્વ હોય છે અને કયારેક હોતું નથી, તેથી નરકાવાસ
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
