________________
४८६
भगवतीसूत्रे दो वा, तिन्नि वा, उक्कोसेणं असंखेज्जा नेरइया उववज्जति' हे गौतम ! अस्या रत्नप्रभायां पृथिव्यां त्रिंशति निरयावातशतसहस्रेषु असंख्येयविस्त तेषु नरकेषु एकसमयेन जघन्येन एको वा, द्वौ वा, त्रयो वा, उत्कृष्टेन असंख्येया नैरयिका उपपद्यन्ते, 'एवं जहेव संखेजवित्थडेसु तिन्नि गमगा तहा असंखेज्जवित्थ डेसु वि तिन्नि गमगा, नारं असंखेन्ना भाणियबा' एवं-पूर्वोक्तरीत्या, यथैव संख्येयविस्तृतेषु नरकेषु त्रीणि गमकानि-उत्पादोद्वर्तनासत्ताविषयकानपः आलापकसमुदायाः प्रतिपादिकास्तथैव असंख्येयविस्तृतेष्वपि नरकेषु त्रीणि गमकानिउत्पादो-वर्तना-सत्ता विषयकास्त्रयः आलापकसमूहाः पतिपत्तव्याः, नवरं-पूर्यापेक्षया विशेषस्त्वत्र असंख्येयाः भणितव्याः, 'सेसं तं चेव जाव असंखेज्जा अचरिमा पण्णता, नाणत्तं लेस्सामु, लेसानो जहा पढमाए' शेषं तदेव-पूर्णाक्तसं. एणं जहण्णणं एक्को वा, दो वा, तिमि वा, उक्कोसेणं असंखेज्जा नेरइया उववज्जति' इस रत्नप्रभा पृथिवी में ३० लाख नैरयिकावास हैं
और उनमें जो असंख्यात योजन के विस्तार वाले हैं, उनमें एक समय में कम से कम रूप में एक, या दो, या तीन नारक तक उत्पन्न होते हैं
और अधिक से अधिक रूप में असंख्यात नारक तक उत्पन्न होते हैं। 'एवं जहेव संखेज्जवित्थडेतु तिन्नि गमगा तहा असंखेज्जवित्थडेसु वितिन्नि गभगा, नवरं असंखेज्जा भाणियच्या' पूर्वोक्त रीति से जैसे संख्यात योजन विस्तारवाले नरकावासों में तीन गमक-उत्पाद, उद्वर्तना सत्ता इन विषयक आलापकसमूह कहे गये हैं वैसे ही वे उतने यहां पर भी जानना चाहिये 'सेस तं चेव जाव असं खेज्जा अचरिमा पण्णत्ता, नाणत्तं लेस्सासु, लेसाओ जहा पढमप्तए' पूर्वोक्त संख्यात. जहणेणं एक्कोवा, दो वा, तिन्नि वा, उक्कोसेणं असंखेज्जा नेरइया उपवज्जंति" આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ૩૦ લાખ નરકાવાસમાં જે અસંખ્યાત યાજનના વિસ્તારવાળા નરકાવાસે છે તેમાં એક સમયમાં ઓછામાં ઓછા એક, બે અથવા ત્રણ નારકો ઉત્પન્ન થાય છે અને વધારેમાં વધારે અસંખ્યાત નારક अपन थाय छे. "एवं जहेव संखेज्जवित्थडेसु तिन्नि गमगा तहा असंखेज्ज वित्थडेसु वि तिन्नि गमगा, नवरं असंखेज्जा भाणियव्वा" ५७, भीमन ત્રીજા સૂત્રમાં સંખ્યાત જનવાળા નરકાવાસના વિષયમાં જેવાં ત્રણ ગમાફ (ઉત્પાદ, ઉત્તરના અને સત્તાના વિષયમાં જેવા આલાપકસમૂહ-પ્રશ્નોત્તર) આપવામાં આવ્યા છે, એવાં જ પ્રશ્નોત્તરે અહીં પણ સમજી લેવા જોઈએ. " सेसं तंत्र जाव असंखेज्जा अचरिमा पण्णत्ता, नाणतं लेस्सासु, लेसाओ जहा
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦