________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० १२ उ०९ सू० ६ भावदेवात्पबहुत्वनिरूपणम्
३४९
देवाः संख्ये यगुणाः, यावत् आनतकल्पे देवाः संख्येयगुणाः, एवं यथा जीराभिगमे त्रिविधः पुरुषः, अल्पबहुत्वं यावत् ज्योतिषिका भावदेवाः असंख्येयगुणाः, तदेवं भदन्त ! तदेवं भदन्त !" ॥मू० ६ ॥
इति द्वादशशतकस्य नवमः उद्देशकः समाप्तः ॥
टीका - अथ भावदेव विशेषाणां भवनपत्यादीनाम् अल्पबहुत्वं रूपयितुमाह - 'एए सिणं भंते' इत्यादि । 'एएसिणं भंते! भावदेवाणं भवणवासीणं, वाणमंतराणं, जो सियाणं, वेमाणियाणं, सोहम्मगाणं, जाव अच्चुयगाणं, गेवेज्जगाणं, अणुत्तरोववाइयाण य कयरे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा ? ' गौतमः पृच्छतिहे भदन्त ! एतेषां खलु भावदेवानां भवनवासिनां वानव्यन्तराणाम्, ज्योतिषि - काणाम्, वैमानिकानाम्, - सौधर्मकाणां यावत्-अच्युतकानाम् ग्रैवेयकाणाम्, अनुत्तरौपपातिकानां च मध्ये कतरे भावदेवाः, कतरेभ्यो भावदेवेभ्यः यावत्अल्पा वा, बहुका वा, तुल्या वा, विशेषाधिका वा सन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा ! भाव देवविशेषाल्पबहुत्ववक्तव्यता
9
"
'एएसिणं भंते! भावदेवाणं भवणवासीणं वाणमंतराणं' इत्यादि । टीकार्थ - इस सूत्र द्वारा सूत्रकार ने भावदेव विशेषरूप भवनपत्यादिकोंका अल्पबहुत्व की प्ररूपणा की है-इसमें गौतम ने प्रभु से पूछा है-' एएसिणं भंते! भावदेवाणं भवणवासीणं, वाणमंतराणं, जोइसि. घाणं, वैमाणियाणं, सोहम्मगाणं जाव अच्चुयगाणं, गेबेज्जगाणं, अणुतरोववाइयाण य कयरे कपरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा' हे भदन्त । ये भावदेव रूप जो भवनवासी, वानव्यन्तर, ज्योतिषिक और वैमानिक सौधर्मक, यावत् अच्युततक, ग्रैवेयक और अनुत्तरौपपातिक हैं-सो इनके बीच में कौन भावदेव किन भावदेवों से यावत् अल्प हैं ? कौन
—ભાષદે વિશેષાની અલ્પમહુત્વ વિષયક વક્તવ્યતા— " एएसि णं भंते ! भावदेव णं भवणवासीणं वाणमंतराणं " छत्याहिટીકા-સૂત્રકારે આ સૂત્રમાં ભાવદેવ વિશેષ રૂપ ભવનપતિ આદિ
દેવાની અલ્પમહુતાની પ્રરૂપણા કરી છે.
गौतम स्वाभीने प्रश्न - " एएसि णं भंते ! भावदेवाणं भवणवासीणं, वाणमंतराणं जोइसियाणं वेमाणियाणं, सोहम्मगाणं जात्र अच्चुयगाणं, गेवेज्जगाणं, अणुत्ताणं करे कयरेहिंतो जाव विसेसाहिया वा ? डे लगवन् ! लावદેવરૂપ જે ભત્રતવાસી, વાનવ્યન્તર, જયેાતિષિક, વૈમાનિક (સૌધર્મોથી લઈને અચ્યુત પયન્તના), ચૈવેયક અને અનુત્તર પપાતિક, દેવે છે, તેમાંથી કયા ભાવદેવા કયા ભાવ દેવા કરતાં આછાં છે? કયા ભાવદેવે કયા ભાવઢવે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
