________________
२७६
भगवतीसूत्रे अस्य जीवस्य राजत्वादिना असकृत्-अनन्तकृत्वः, पूर्वमुत्पन्नाः सन्ति । गौतमः पृच्छति- अयं णं भंते ! जीवे सजीवाणं दासत्ताए, भाइल्लगनाए, भोगपुरिसत्ताए, सीसत्ताए, वेसत्ताए उववन्नपुव्वे ?' हे भदन्त ! अयं खलु जीवः सर्वजीवानां दासतया-गृहदासीपुत्रतया, प्रेष्यतया-आज्ञाप्यतया भृतकतया, दुष्कालादौ पोषिततया, भागिकतया-कृष्णादिलाभस्य भागग्राहकतया, भोगपुरुषतया, भागिकतया-अन्यजनोपार्जितार्थानां भोगकारितया शिष्यतया, द्वेष्यतया उपपन्नपूर्व:-पूर्वमुत्पन्नो वर्तते किम् ? भगवानाह-'हंता, गोयमा! जाव अणतखुत्तो, एवं 'सव्यजीवा वि अणंतखुत्तो' हे गौतम ! हन्त-सत्यम् , यावत् एको जीवः सर्वजीवानां दासादिकतया असकृत्-अनेकवारम्' अनन्तकृत्वो वा पूर्वमुत्पन्नो वर्तते, एवं-पूर्वोक्तरीत्या सर्वजीवा अपि अस्य जीवस्य दासा. दिकतया असकृत् , अथवा अनन्तकृत्तः पूर्वमुत्पन्नाः सन्ति । अन्ते गौतमो भग ___ अब गौतम प्रभु से ऐसा पूछते हैं-'अयं णं भंते ! जीवे सव्वजीवाणं दासत्ताए, पेसत्ताए, भयगत्ताए, भाइल्लगत्ताए, भोगपुरिसत्ताए, सीसत्ताए वेसत्ताए, उववन्नपुवे' हे भदन्त! यह जीव समस्त जीवों का क्या दास भी हुआ है ? दासी के पुत्ररूप से भी हुआ है ? प्रेष्य-आज्ञा देने योग्य भी हुआ है ? भृतक-दुष्काल आदि में पोषित किया गया भी हुवा है ? अन्यजनोपार्जित द्रव्यका भोगकरने वाला भी हुआ है ? शिष्यरूप से भी हुआ है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'हंता, गोयमा! जाव अणंतखुसो, एवं सव्वजोवा वि अणंतखुत्तो' हां, गौतम! एकजीव सब जीवों का दास आदिरूप से अनेकवार अथवा अनन्तयार उत्पन्न हो चुका है। इस प्रकार का कथन सब जीवों के संबंध में भी जानना चाहिये - अर्थात् - सब जीव इस जीव के अने.
गौतम स्वामीन। प्रश्न-" अयं णं भंते ! जीवे सम्वजीवाणं दासत्ताए, पेस. ताए, भयगत्ताए, भाइलगत्ताए, भोगपुरिसत्ताए, सीसत्ताए, वेसत्ताए उववन्नपुव्वे ?" હે ભગવન ! આ જીવ શું સમસ્ત જીવના દાસ રૂપે પૂર્વે ઉત્પન્ન થઈ ચુક્ય છે? દાસીપુત્ર રૂપે પણ શું ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા છે ? આજ્ઞાપાલક રૂપે પણ ઉત્પન્ન થયે છે? ભૂતક રૂપે (દુષ્કાળ આદિમાં જેનું અન્યના દ્વારા પિોષણ કરાતુ હોય એવા રૂપે) પણ ઉત્પન્ન થઈ ચુકયે છે? ભાગીદાર રૂપે પણ ઉત્પન્ન થઈ ચુકયે છે? અન્ય જનેપાર્જિત દ્રવ્યના ભેગકર્તા રૂપે પણ ઉત્પન્ન થઈ ચુક્યા છે ? અને શિષ્ય રૂપે ઉત્પન્ન થઈ ચુકયે છે?
महापा२ प्रसुने। उत्तर-“हंता, गोयमा ! जाव अणंतखुतो, एवं सव्व जीचा वि अणतखुत्तो" , गौतम ! म १ समस्त ना होस माहि રૂપે અનેક વાર અને અનંતવાર પહેલાં ઉપન્ન થઈ ચુક્યો છે. એ જ પ્રમાણે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
