________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०१२ ३०५ सू० ४ जीवस्य चारित्रपरिणामनिरूपणम् १९९ भगवानाह - 'हंता, गोयमा ! कम्मओ णं तंचेत्र जाव परिणमइ, नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणम' हे गौतम | इन्त ! सत्यम्, कर्मतः खलु तदेवं - पूर्वोक्तरीत्या यावत्-नो अकर्मतो जीवो विभक्तिभावं नैरयिकादि नानारूपपरिणामं परिणमति प्राप्नोति, एवं कर्मतः खलु जगत्- जीवसमूहः विभक्तिभावं परिणमति प्राप्नोति, नो अकर्मतः न कर्माणि विना जगत् विभक्तिभावं नैरयिकादिनानारूपपरिणामं परिणमति प्राप्नोति अन्ते गौतमो भगवद्वाक्यं प्रमाणयन्नाह - 'सेवं भंते ! सेवं भंते ! त्ति' हे भदन्त ! तदेवं भवदुक्तं सर्वं सत्यमेत्र, हे भदन्त ! तदेवं भवदुक्तं सर्वं सत्यमेवेति ॥ मु० ४ ॥
॥ इति श्री विश्वविख्यात - जगवल्लभ - प्रसिद्धवाचक पञ्चदशभाषाकतिललित कळपालापक प्रविशुद्धगद्यपद्यनेकग्रन्थनिर्मापक वादिमानमर्दक श्री शाहू छत्रपति कोल्हापुरराजप्रदत्त - 'जैनाचार्य ' पदभूषित - कोल्हापुरराजगुरुबालब्रह्मचारि - जैनाचार्य - जैनधर्मदिवाकर - पूज्य श्री घासीलालवतिविरचितायां श्री "भगवतीसूत्रस्य" प्रमेयचन्द्रिका ख्यायां व्याख्यायां द्वादशशत के पञ्चमोद्देशकः समाप्तः ॥ १२-५॥
नानारूप परिणामों को प्राप्त करता है ? बिना कर्म के नहीं करता है क्या ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'हंता, गोयमा ! कम्मओणं तंचेव जाव परिणमइ, नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ' हे गौतम! हां, यह ऐसी ही बात है कि जीव या जीवसमूहरूप जगत कर्म से हीबिना कर्म के नहीं, नैरयिकादि नानारूप परिणाम को प्राप्त करता है अब - अन्त में गौतमस्वामी प्रभु से उनके वचनों में सत्यता ख्यापित करने के निमित्त कहते हैं- 'सेवं भंते ! सेवं भंते! ति, हे भदन्त !
66
ગૌતમ સ્વામીના પ્રશ્નના ઉત્તર આપતા મહાવીર પ્રભુ કહે છે કે हंता, गोयमा ! कम्मओणं तंचेव जाव परिणमइ, नो अकम्मओ विभत्तिभावं परिणमइ ” હે ગૌતમ ! હા, એવું જ મને છે જીવ અથવા જીવસમૂહ રૂપ જગત ક` વડે જ નૈયિક આદિ વિવિધ પ્રકારના પરિણામને પ્રાપ્ત કરે છે, ક્રમ વિના જીવ અથવા જીવસમૂહ રૂપ જગત નૈરયિક આદિ વિવિધ પરિ ણામાને પ્રાપ્ત કરતા નથી હવે સૂત્રના ઉપસંહાર કરવા નિમિત્તે ગૌતમ સ્વામીના આ વચના દ્વારા પ્રભુનાં વચનાને પ્રમાણભૂત ગણવામાં આવેલ છે
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૧૦
