________________
भगवती सूत्रे
,
टीका - द्वितीयोदेश के श्रोत्रादीन्द्रियवशातनां जीवानाम् अष्टकर्मप्रकृतिबन्धकत्वं प्रतिपादितम्, तद्बन्धनाच्च नारकपृथिवीष्वपि तेषामुत्पादात् नारक पृथिवीस्वरूपं रूपयितुं तृतीयोदेशकमाह - ' रायगिहे ' इत्यादि, 'रायगिहे जाव एवं वयासी' - राजगृहे यावत् नगरे स्वामीसमवसृतः समवसृतं प्रभु ं वन्दितुं नमस्थितुं धर्मकथां श्रोतुंच पर्षत् निर्गच्छति, धर्मकथां श्रुत्वा प्रतिगता पर्षत् ततो विनयेन शुश्रूषमाणो गौतमः प्राञ्जलिपुटः पर्युपासीनः एवम् - वक्ष्यमाणप्रकारेण, अवादीत् - ' कइ णं मंते ! पुढबोओ पण्णत्ताओ ?' हे भदन्त ! कति खलु पृथिव्यः प्रज्ञप्ताः भगवानाह - 'गोयमा ! सत्त पुढवीओ पण्णत्ताओ' हे गौतम ! सप्त पृथिव्यः के नाम गोत्र की प्ररूपणा ।
,
७४४
रत्नप्रभापृथिवी आदि पृथिवियों की वक्तव्यता
" रायगिहे जाव एवं बयासी" इत्यादि ।
टीकार्थ - द्वितीय उद्देशक में श्रोत्रेन्द्रिय आदि इन्द्रियों के परावर्ती बने हुए जीव आठ प्रकार के कर्मों के बन्धक होते हैं- ऐसा कहा गया है - कर्मों के बन्धक होने से जीवों का उत्पाद नारकपृथिवियों में भी हो जाता है इसलिये इस उद्देशक में सूत्रकार ने उन नारकपृथिवियों के स्वरूप की प्ररूपणा की है । ' रायगिहे जाव एवं वधासी ' राजगृह नगर में पावत्- महावीर स्वामी पधारे महावीर स्वामी को पधारे हुए जानकर उनको वन्दना और नमस्कार करने के लिये और उनसे धर्मकथा सुनने के लिये पर्षत् अपने २ घरों से निकली धर्मकथा सुनकर फिर विसर्जित हो गई इसके बाद विनयपूर्वक दोनों हाथ जोड़कर धर्म सुनने की अभिलाषा वाले गौतम भगवान् ने प्रभु से इस प्रकार पूछा- 'करण' રત્નપ્રભા આદિ નરકપૃથ્વીઓનું વર્ણન
रायगिहे जाव एवं बयासी " त्याहि
46
ટીકાય –બીજા ઉદ્દેશકના છેલ્લા સૂત્રમાં એવુ‘ પ્રતિપાદન કરવામાં આવ્યુ'
કે શ્રોત્રેન્દ્રિય આદિ ઇન્દ્રિયને વશવી બનેલા જીવ આયુકમ' સિવાયના આઠ કર્મના અન્ય કરે છે. કર્મોના મન્ત્ર કરવાને કારણે જીવેાને નારકપૃથ્વીએમાં પણ ઉત્પન્ન થવું પડે છે. તેથી હવે સૂત્રકાર આ ઉદ્દેશકમાં નારકपृथ्वीखाना स्त्र३पनी अ३५ ४२ छे - " रायगिहे जाव एवं वयासी " गृड નગરમાં શ્રમણ ભગવાન મહાવીર પધાર્યા તેમને વંદણાનમસ્કાર કરવાને માટે પરિષદ પાતપાતાને ઘેથી નીકળી મહાવીર પ્રભુને વંદણુાનમસ્કાર કરીને તથા ધર્મ કથા શ્રવણુ કરીને પરિષદ વિખરાઈ ગઈ ત્યાર બાદ ધમ તત્ત્વને જાણુવાની અભિલાષાવાળા ગૌતમ સ્વામીએ વિનયપૂર્વક બે હાથ જોડીને
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
