________________
३५२
भगवती सूत्रे
आतपतः आतापनां कुर्वतः प्रकृतिभद्रतया - स्वभावसरलता यावत् विनीततया - विनम्रता 'अन्नया कयाइं तयावरणिज्जाणं कम्माणं खओवसमेणं ईहापोह - गणगणं करेमाणस्स विभंगे नामं अन्नाणे समुपने' अन्यदा कदाचित् तदावरणीयानां कर्मणा क्षयोपशमेन ईहापोहमार्गणगवेषणं कुर्वतः विभङ्गो नाम अज्ञानं समुत्पन्नम् 'से णं तेणं विभंगनाणेणं समुप्पन्नेणं पासह-अस्सिलोए सत्तदी वे, सत्तसमुद्दे, तेणपरं न जाणइ, न पासई' स खलु शिवो राजर्षिः तेन विभङ्गज्ञानेन समुत्पन्नेन पश्यति - अवलोकयति-यत्-अस्मिन् लोके सप्तद्वीपान् सप्त एव समुद्रांश्च पश्यति, तेन परं तदरिक्तं द्वीपसमुद्रादिकं न जानाति, न पश्यति, 'तप णं तस्स सिस्स रायरिसिस्स अयमेयाख्वे अज्झत्थिए जाव समुप्पज्जिस्था' ततः खलु तस्य शिवस्य राजर्षेः अयमेतद्रूप आध्यात्मिकः आत्मगतः यावत् चिन्तितः, कया इं' किसी एक समय ' तयाचरणिज्जाणं' कम्माण' ' तदावरणीय कर्मों के क्षयोपशम के अनुसार 'ईहापोहमग्गणगवेसणं करेमाणस्स विभंगे नामं अन्नाणे समुप्पन्ने 'ईहा, अपोह, मार्गण और गवेषण करते समय विभंग नाम का अज्ञान उत्पन्न हो गया ! सेणं तेणं विर्भगनाणेण समुत्पन्नेण' पासइ ' उसने उस उत्पन्न हुए विभंग ज्ञान से ऐसा देखा कि ' अस्सिलोए सप्त दीवे; सप्तसमुद्दे, तेण पर' न जाणइ, न पासइ ' इसलोक में सात द्वीप हैं और सात समुद्र हैं, इनके सिवाय द्वीप समुद्रादि को न उसने जाना और न देखा ' तरणं तस्स सिवस्स रायरिसिस्स अयमेथारूवे अज्ज्ञत्थिए जाव समुप्पज्जित्था ' सो इस कारण उस शिवराजऋषि को ऐसा यह आध्यात्मिक आत्मगत यावत् चिन्तित, कल्पित, प्रार्थित, मनोगत संकल्प उत्पन्न हुआ कि
આદિ ગુણાથી તેમને વિભંગ નામનું જ્ઞાન ઉત્પન્ન થઇ ગયું. એજ વાત સૂત્રકારે નીચેના સૂત્રપાઠ દ્વારા વ્યક્ત કરી છે–
64
66 अमया कयाई " अर्थ मे समये " तयावरणिज्जाणं कम्माणं " तेने આવરણુ કરનારા કર્મના ( અવધિજ્ઞાનાવરણીય કર્મોના ) જવાથી ईहापोह मग्गणगवेसणं करेमाणस्स विभंगे नाम તેને ઈહા, અપેાહ, માગણુ અને ગવેષણ કરતાં કરતાં ज्ञान उत्पन्न थर्ध गयु " से णं तेण विभंगनाणेग समुप्पन्नेण पासइ " तेथे ते उत्पन्न थयेला विलग ज्ञानना अलावधी लेयु डे " अस्सिं ढोए " सत्तदीवे, सत्त समुद्दे, तेण पर न जाणइ, न पोसई" या सोम्भां सात द्वीपो છે અને સાત સમુદ્રો છે, તે સિવાયના અન્ય દ્વીપાને અને સમુદ્રને તે જાણીहेभी राज्यो नहीं. " तरणं तस्स सिवस्स रायरिसिस्स अयमेयारूवे अज्झत्थिए जाव समुत्पज्जित्था " ते भरले ते शित्र राजर्षिने मेवे ! आध्यात्मिक ( आत्मगत),
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
ક્ષાપશમ થઈ अन्नाणे समुपपन्ने " વિભંગ નામનુ