________________
२५२
भगवतीसूत्रे 'अहवा उम्सासएय, नो उस्सासनिस्सासएय ४' अथवा उच्छ्वासकश्च नो उच्छ्वासनिःश्वासकश्च १, उच्छ्वासकश्च नो उच्छ्वासनिःश्वासकाश्च २, उच्छ्वासकाच नो उच्छ्वासनिः वसकाच, ३ उच्छ्वासकाच नो उच्छ्वासनिःश्वासकाश्च ४ भवन्तिइति भावः ४। 'अहवा निस्सासएय, नो उस्सासनीसासएय ४' अथवा निःश्वासकश्च नो उच्छ्वासनिःश्वासकश्च, १ निःश्वासकश्च नो उच्चासनिःश्वासकाश्च २ निःश्वासकाश्च नो उच्छ्वासनिःश्वासकाच३, निःश्वासकाच नो उच्छ्वास निःश्वासकाश्च४, अथ त्रिकयोगे अष्टभङ्गानाह-'अहवा ऊसासएय, नीसासएय, नो उस्सासपत्रावस्था में वर्तमान एक जीव निःश्वासक होता है और अपर्याप्तावस्था की अपेक्षा अनेक जीव नो उच्छ्वास निःश्वासक होते हैं २, उत्पल की अनेक पत्रावस्था में वर्तमान अनेक जीव निःश्वासक होते हैं
और अपर्याप्तावस्था की अपेक्षा उत्पल का एक जीव नो उच्छवासनिश्वासक होता है ३ । उसल की अनेक पत्रावस्था में वर्तमान अनेक जीव नि:श्वासक होते हैं और अपर्याप्तावस्था में वर्तमान वे अनेक जीव नो उच्छ्वास निःश्वासक होते हैं ४। ये ४, ४, ४, बारह भंग द्विक संयोग में हुए १२।
अब तिनके योग में होनेवाले आठभंगों को प्रकट किया जाता है-एक उच्छवासक, एक निःश्वासक, एक नो उच्छ्वासनिःश्वासक १, अथवा एक उच्छ्वासक, एक निःश्वासक और अनेक नो उच्छ्वासक २, अथवा एक उच्छ्वासक, अनेक निःश्वासक और एक नो उच्छ्वास निःश्वासक ३, अथवा-एक उच्छ्वासक, अनेक-निःश्वासक રહેલાં બધા જ નિ:શ્વાસક હોય છે, અને અપર્યાપ્તક અવસ્થાવાળે એક જીવ ઉછુવાસ નિઃશ્વાસ વિનાને હોય છે. (૩) એક પત્રાવસ્થાવાળા ઉત્પલને એક જીવ નિઃશ્વાસક હોય છે અને અપર્યાપ્તાવસ્થાની અપેક્ષાએ અનેક પત્રાવસ્થાવાળા ઉ૫લના બધાં અપર્યાપ્ત અવસ્થાવાળાં જીવે ઉશ્વાસ નિઃશ્વાસથી રહિત હોય છે. (૪) અનેક પત્રાવસ્થ વાળા ઉ૫લના બધાં પર્યાપ્તક જી નિઃશ્વાસવાળા હોય છે પણ બધાં અપર્યાપ્તક જ ઉશ્વાસ અને નિ શ્વાસ વિનાના હોય છે.
હવે ત્રિકસંયોગી આઠ ભાંગાએ પ્રકટ કરવામાં આવે છે–(૧) એક २वास, मे नि:श्वास मन से अछ्वास निवासथी २डित (२) અથવા એક ઉવાચક, એક નિઃશ્વાસક અને બધાં ઉછુવાસ નિઃશ્વાસથી રહિત. (૩) અથવા એક ઉચ્છવાસક, બધાં નિઃશ્વાસક અને એક ઉચ્છવાસ નિઃશ્વાસથી રહિત(૪) અથવા એક ઉછૂવા સક, બધાં નિઃશ્વાસક અને બધાં
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૯
