________________
प्रमेयचन्द्रिकाठीका श.९उ ३४सू०पृथिवीकायिकादिनामानप्राणादिनिरूपणम् ६६१ अफायिकादयोऽपि प्रत्येकं पञ्च पश्च सूत्राणि लभन्ते इति पञ्चविंशतिः सूत्राणि एतानि अत्र गन्तव्यानि । एवमवक्ष्यमाणानि क्रियासूत्रायपि पश्चविंशति भवन्ति, इतिसिद्धम् । तदेव प्रश्नोत्तररूपेण विशदययितुमाह-' पुढविकाइएणं भंते ! आउकाइय आणमइ वा, जाव नीससई वा ? गौतमः पृच्छति-हे भदन्त ! पृथिवीकायिकः खलु स्वसम्बद्धम् , अप्कायिकम् आनितिवा ? तद्रूपतया उच्चासं गृह्णाति किम् ! यावत् प्राणिति वा, उच्छसिति वा, निःश्वसिति वा किम् ? आनप्राणरूपेण श्वासोच्छासरूपेग गृह्णाति मुश्चति किम् ? भगवानाह-' हंता, गोयमा ! पुढविकाइए आउकाइयं आणमइ वा जाव नीससइ वा' हे गौतम ! हन्त, सत्यम् पृथिवी कायिकः स्वसम्बद्धम् अकायिकम् आनिति वा, यावत् प्राणिति वा, उच्चसिति वा, निःश्वसिति वा, एवं ते उकाइयं, वाउकाइयं, एवं वणस्सइ पृथिवीकायिक के सूत्र पृथिवीकायिक आदि पांच ५ स्थावरों को आश्रित करके होते हैं । इसी प्रकार से अप्कायिक आदि सूत्र भी प्रत्येक ५-५ होते हैं । अतः कुल ये मूत्र २५ हो जाते हैं । आगे जो क्रिया सूत्र कहे जाने वाले हैं वे भी २५ होते हैं-ऐसा जानना चाहिये। इसी बात को अब सूत्रकार प्रश्नोत्तर के रूप में विशद करते हैं, गौतम प्रभु से पूछते हैं-' पुढविकाइए णं भंते ! आउक्काइयं आणमइ वा, जाव नीससह वा' हे भदन्त ! पृथिवीकायिक जीव क्या स्वसंवद्ध अकायिक जीव को श्वासोच्छास के रूप में ग्रहण करता है एवं छोड़ता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-'हना, गोयमा ! पुढविक्काइए आउक्काइयं आणमइ वा जाव नीससइ वा 'हां गौतम! पृथिवीकायिक जीव અને નિઃશ્વાસ રૂપે છેડે છે આ રીતે પૃથ્વી કાયિક આદિ પાંચ પ્રકારના ઘા. વર છે આશ્રિત કરીને પૃથ્વીકાવિક જીવના પાંચ પ્રશ્ન સૂત્ર અને પાંચ ઉત્તર સૂત્ર બને છે એ જ પ્રમાણે અપકવિક, તૈજસ્કાયિક, વાયુકાયિક અને વન સ્પતિકાયિક આદિના પણ પાંચ પાંચ સૂત્ર બને છે. આ રીતે કુલ ૨૫ સૂત્ર બને છે. આગળ જે ક્રિયા સૂત્રોનું પ્રતિપાદન કરવામાં આવવાનું છે, તે કિયા સૂત્રો પણ ૨૫ બને છે. આ વાતને હવે સૂકારના પ્રશ્નોત્તરો દ્વારા પ્રકટ १२वामा माछे--तम स्वाभाना प्रश्न-पुढविकाइए णं भंते ! आउक्काइयं आणमइ वा, जाव नीसइ वा!" मावन् ! पृथ्वी४ि ७१ शु तनी લગોલગ રહેલા અકાયિક જીરને ધારછા માં ગ્રહણ કરે છે ? અને શું તે તેને નિવાસ રૂપે બહાર કાઢે છે?
महावीर प्रसुने। उत्तर-"हंता, गोयमा ! पुढविकाइए आउकाइयं आण. मइ वा नीससइ वा" । गौतम ! पृथ्वी।यि ७३ सम (पातानी
श्री. भगवती सूत्र : ८
