________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श०९ उ०३३ सू०१० जमालेीक्षानिरूपणम् ५२७ सौवर्णमणिकमयी रत्नावली-रत्नमयी, अङ्गदकेयूरे बाह्वाभरणे अगदकेयूरयोः एकार्थकत्वेऽपि आकारविशेषस्य भेदात् भेदोऽवगन्तव्यः । कटकं-कलाचिका भरणम्, त्रुटिकम्-बाहुरक्षिका, कटिभूषणं, 'कणदोरा' इति प्रसिद्धम्, दशमुद्रिकानन्तकम्-हस्ताङ्गुली मुद्रिकादशकम्, वक्षःसूत्रम्-हृदयधारणीय सुवर्ण संकलकम्, मुरवी-मुरजाकारमाभरणम्, कण्ठमुखी-तदेवकण्ठासनधारणीयमा भरणम्, मालम्बम्-झुम्बनकम् , कुष्डले-कर्णाभरणे चूडामणिः-ललाटाभरणहोती है वह मुक्तावली है. सुवर्णके मणियोंसे जो बना होता है वह कनकावली है, ककेतन आदि रत्नोंसे जो बना होता है वह रत्नावली है. अंगद और केयूर ये बाहुके आभूषण हैं । अंगद और केयूर यद्यपि एकही आभरण हैं, परन्तु इनके आकारमें फर्क होता है इसलिये इनमें
आकारको लेकर भेद होता है । कलाईका जो आभरण होता है, उसका नाम कटक है. बाहुरक्षिकाका नाम त्रुटिक है, कणदोरा जिसे भाषामें कहा जाता है, उसका नाम कटिसूत्र है. दोनों हाथोंकी अङ्गुलियोंकी जो दश अंगूठियां होती हैं वह मुद्रिका दशक हैं। बाजूमें जो डोरा पहिरा जाता है, वह अनन्तक है, गले में लटकती हुई जो सोनेकी सांकल पहिरी जातीहै वह वक्षःसूत्र कहलाताहै । मुरजके मृदंग आकार जैसा जो आभरण होता है उसका नाम मुरवीहै । यह कण्ठमें धारण की जाती है, इसलिये कण्ठमुखी कही जाती है । झूमकेका नाम प्रालम्ब है कानोंके गोल २ बडे आभरणका नाम कुंडल है । ललाटके आभरण विशेषका નિર્મિત માળાને કનકાવલિ કહે છે. કેતન આદિ રત્નની માળાને રત્નાવલિ કહે છે. અંગદ અને કેયૂર, એ બને ભુજાનાં આભૂષણે છે. જો કે અંગદ અને કેયૂર એક જ આભારણ છે, છતાં તેમના આકારમાં તફાવત હોવાથી આકારની અપેક્ષાએ તે બનેમાં ભેદ બતાવવામાં આવેલ છે. કાંડા પર પહે. રવા માટે જે આભૂષણ વપરાય છે તેનું નામ કટક છે. બાહુરક્ષિકાને ત્રુટિક हुडे छे. दाराने भाट सही स्त्रि ' पहनो प्रयास ४ छ, भन्ने હાથની દસે આંગળીઓમાં પહેરવાની વીંટીઓને દશમુદ્રિકા કહે છે. બાજુમાં જે દેરો પહેરવામાં આવે છે તેને અનન્તક કહે છે. ગળામાંથી વક્ષ:સ્થળ સધી લટકતો જે સેનાને અ છેડો પહેરવામાં આવે છે તેને વક્ષ:સત્ર કહે છે. મુરજના (મૃદંગના ) આકારના આભરણને મુખી કહે છે. તેને કંઠમાં ધ રણ કરવામાં આવતી હોવાથી કંઠમુખી કહે છે. ઝૂમણાને પ્રાલમ્બ કહે છે અને કાનમાં પહેરવાના ગેળ ગોળ આભરણને કુંડલ કહે છે. લલાટ ઉપર પહેર
श्रीभगवती. सूत्र: ८
