________________
४८६
भगवतीसूत्रे तीक्ष्णं क्रमितव्यम् , यदेतत् निर्ग्रन्यप्रवचनानुपालनं तत्तीक्ष्णं खङ्गादि, अतिकमितव्यम् तथा च यथा तीक्ष्णखगादि शस्त्रक्रमणे छेदादिना मरण भयं तथैव निर्धन्यवचनानुपालनेऽपि अत्यन्त कष्ट भयत्वात् महाभयं भवति, एतेन यथा खगादिशस्त्र क्रमितुं दुष्करम् एवमेव प्रवचनानुपालनमपि दुष्करमेवेति फलितम् , गुरुकं महाशिलादिकं सम्बयितव्यम् आलम्बनीयं रज्यादिनिबद्धं हस्तादिना धारणीयं प्रावनं गुरुफलम्ब नमिव दुष्करम् अत्र असिधारकं व्रतं चरितव्यं वर्तते खड्गधारोपरिगमनमिव दुष्करं व्रतं चरितव्यम् आसेवितव्य भाति ' तदेतत्प्रवचनानुपालनम् अतीव दुष्करमिति भावः। अथ निर्ग्रन्थमवतैरना जैसे दुष्कर होता है, वैसेही निर्ग्रन्थ प्रवचनकी आराधना भी चारित्रादि पालन द्वारा दुष्कर होती है । जो इस निर्घन्ध प्रवचनका पालना है, वह तीक्ष्ण खङ्गादिको उल्लंघन करने जैसा है-अर्थात् जिस प्रकार तीक्ष्ण खङ्ग आदिके उल्लंघन करने में छिदभिद जानेके कारण मरण हो जाने का भय होता है, ऊप्ती तरहसे निर्ग्रन्थ प्रवचनके पालन करने में भी अत्यन्त कष्ट होनेका भय होनेके कारण घड़ा भयजनक होता है, इस प्रकारसे जैसा खड्गादिकका उल्लंघन दुष्कर है, उसी तरहसे निर्ग्रन्थ प्रवचन का पालन भी दुष्कर है। जैसे रस्सी आदिसे बांध. कर बहुत बड़ी पत्थरकी शिलाको उठाना कठिन है, उसी प्रकारसे जिन प्रवचनोक्त चारित्रको भी उठाना-धारण करना-बहुनही कठिन है। असिधारा पर गमन करने के जैसा यहां पर व्रतका आचरण करना होता है। तात्पर्य कहनेका यही है कि प्रवचन का अनुपालन करना अतीव ગણાય છે, એટલું જ નિગ્રંથ પ્રવચનેક્ત ચારિત્રના પાલનનું કાર્ય કુકર છે. આ નિગ્રંથ પ્રવચનનું પાલન કરવાનું કાર્ય તીક્ષણ ખડગ આદિનું ઉલ્લંઘન કરવાના કાર્ય જેવું કઠિન છે-એટલે કે તીક્ષણ ખડ્રગ આદિનું ઉલંઘન કર. વામાં જેમ છેદાઈ-ભેરાઈ જવાનો ડર રહે છે એ જ પ્રમાણે નિબથ પ્રવ. ચનના પાલનમાં પણ અત્યત કષ્ટ વેઠવાને ભય હેવ થી જીવને તેની આરા. થના કરતાં પણ ઘણે જ ભય લાગે છે. તે કારણે નિગ્રંથ પ્રવચનનું પાલન કરવાના કાર્યને ખડુ ગાદિના ઉલંઘનના કાર્ય જેવું દુષ્કર કહ્યું છે. જેમ દેરડા આદિ વડે બાંધીને કઈ ઘણું ભારે શિલાને ઉપાડવાનું કાર્ય દુષ્કર ગણાય છે. તેમ નિગ્રંથ પ્રવચનક્ત ચારિત્રને ઉપાડવાનું ધારણ કરવાનું કાર્ય પણ અતિશય દુષ્કર ગણાય છે. નિર્ચન્ય પ્રવચનોક્ત ચારિત્રનું પાલન કરવાનું કાર્ય તલવારની ધાર પર ચાલવા જેવું કઠણ છે. આ બધી ઉપમાઓ દ્વારા
શ્રી ભગવતી સૂત્ર: ૮
