________________
-
-
भगवतीस्ने वेमाणिया चथंति' यावत्-सत्नु असुरकुमारादिवानव्यन्तरपर्यन्ता उद्वर्तन्ते, नो असत्सु असुरकुमारादि वानव्यन्तरान्ता जीवा उद्वर्तन्ते, एवमेव सत्सु ज्योतिपिका वैमानिकाच्यान्ति, नो असत्सु ज्योतिषिका वैमानिका च्यवन्ति सत्सु प्रागुत्पन्नेषु नारकादिषु अन्ये नारकादयः समुत्पद्यन्ते नासत्तु, एवम्-सत्सु विधमानेषु नारकादिषु के चिनारकादय स्तत उद्वर्तन्ते ज्योतिपिका वैमानिकाश्च ततश्च्यवन्ति नासत्सु । असतामुत्पादोद्वर्तनच्यवनासंभवात् , लोकस्य शाश्वतत्वेन नारकादीनां सर्वदैव सद्भावात् इति । गाङ्गेयस्तत्र कारणं पृच्छति- से चयंति, नो असओ वेमाणिया चयंति' इसी तरहसे असुरकुमारादि वानव्यन्तरान्त जीव असुरकुमारादि वानव्यन्तरान्त जीवोंके रहने पर उद्वर्तना करते हैं, नहीं रहने पर उद्वर्तना नहीं करते हैं । इसी तरहसे ज्योतिषिकों और वैमानिकोके रहने पर अन्य ज्योतिषिक और वैमा. निक चवतेहैं उनके नहीं रहने पर वे चवते नहीं हैं । तात्पर्य इस कथनका ऐसा है कि पहिलेसे नारकादिकोंके उत्पन्न हो जाने पर अन्य और कितनेक दूसरे नारकादिक वहां उत्पन्न होते हैं, उनके अभावमें वे उत्पन्न नहीं होते हैं, इसी तरहसे नारकादिकोंके पहिलेसे विद्यमान रहने पर दूसरे कितनेक नारकादिक वहांसे उद्वर्तना करते हैं-निकलते हैं-अविद्यमानतामें नहीं उद्वर्तना करते हैं । ज्योतिषिक और वैमानिक भी इसी स्थितिमें वहां से चवतेहैं-ज्योतिषिक और वैमानिकोंकी अविद्यमानतामें चवते नहीं हैं। ज्योतिषिक और वैमानिकोंमें 'उद्वर्तना शत द्वतन थती नथी. " जाव सओ वेमाणिया चयंति, नो असओ वेमाणिया चयति" मेरा प्रमाणे मसु२४मा२ मा मनपतिवा, पान०यत कोरे વિષે પણ સમજવું, એ જ પ્રમાણે જ્યોતિષિકો અને વિમાનિકો વિદ્યમાન રહે એવી રીતે કેટલાક તિષિકો અને વૈમાનિક વે છે તેઓ અવિદ્યમાન રહે એવી રીતે કેટલાક તિષિકો અને વિમ નિકો વતા નથી. આ બધાં કથનનો ભાવાર્થ નીચે પ્રમાણે છે–પહેલાં નરકાદિ ઉત્પન્ન થઈ ગયા પછી બીજા કેટલાંક નારકો ઉત્પન્ન થઈ જાય છે–તેમને અભાવ હોય ત્યારે તેઓ ઉત્પન્ન થતા નથી. અજ પ્રમાણે નારકાદિ નરકોમાં વિદ્યમાન રહે એવી રીતે કેટલાક નારકોની ઉદ્વર્તન થયા કરે છે. નરકાદિમાં બિલકુલ નરકાદિકે ન રહે એવી રીતે નરકાદિકોની ઉદ્વર્તના થતી નથી તિષિકો અને વૈમાનિકે પણ એવી જ સ્થિતિમાં ત્યાંથી યુવે છે. તેમનું અવન એવી રીતે થાય છે કે કેટલાક તિષિકો અને વૈમાનિકે ત્યાં મોજૂદ રહે છે. જાતિ
श्री भगवती सूत्र: ८
