________________
३२८
भगवतीसूत्रे तन्ते ? एवं किं सत्सु नागकुमारादि भवनपति-पृथिवीकायिकायेकेन्द्रियद्वीन्द्रियत्रीन्द्रिय चतुरिन्द्रिय-पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकमनुष्यवानव्यन्तरा उद्वर्तन्ते ? किंवा अपत्सु नागकुमारादि वानव्यन्तरान्ता जीवा उद्वर्तन्ते ? तथा कि सत्सु केचित् ज्योतिषिकाच्यवन्ति ? किंवा असत्सु ज्योतिषिकाश्च्यवन्ति ? तथैव किं सत्सु वैमानिकोपयन्ति ? किंवा असत्सु वैमानिकाच्यवन्ति ? इति गाङ्गेय प्रश्नः ।
भगवानाह-'गंगेया! सो नेरइया उबवज्जति, नो असओ नेरइया उपवज्जति' हे गाङ्गेय ! सत्सु नैरयिका उपपद्यन्ते, नो असत्सु नैरयिका उपपद्यन्ते, 'सो असुरकुमार उद्वर्तना करते हैं, या उनके नहीं रहने पर अन्य असुर. कुमार उद्धर्तना करते हैं ? इसी तरहसे नागकुमार आदि भवनपतियोंके पृथिवीकायिकादि एकेन्द्रियों के, द्रीन्द्रियोंके, तेइन्द्रियोंके, चौहन्द्रियों के पंचेन्द्रिय तिर्यग्योनिकोंके, मनुष्यों के और वानव्यन्तरोंके पहिले से रहने पर अन्य कितनेक नागकुमारादि सब जीव उद्वर्तना करते हैं ? या इनके पहिले से नहीं रहने पर ये नागकुमारादि सब जीव उद्वर्तना करते हैं ?, तथा-ज्योतिषिकोंके पहिलेसे रहने पर कितने अन्य ज्योतिषिकदेव चवते हैं या ज्योतिषिकों के नहीं रहने पर अन्य ज्योति षिकदेव चवते हैं ? इसी तरहसे वैमानिकोंके रहने पर अन्य वैमानिक देव चवते हैं ? या उनके नहीं रहने पर अन्य वैमानिकदेव चवते हैं ? इस प्रकार के ये सब गांगेय अनगारके प्रश्न हैं
इनके उत्तरमें प्रभु कहते हैं- गंगेया ! सओ नेरइया અસુરકુમારે ઉદ્વર્તન કરે છે કે તેઓ અવિદ્યમાન હોય ત્યારે અન્ય અસુરકુમારે ઉદ્વર્તન કરે છે?
એજ પ્રમાણે નાગકુમાર આદિ ભવનપતિઓ, પૃથ્વીકાયિક આદિ એકેન્દ્રિ, દ્વીન્દ્રિય જી, ત્રીન્દ્રિય જી, ચતુરિન્દ્રિય જીવો, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચે, મનુષ્ય અને વાનવ્યતર વિદ્યમાન હોય ત્યારે કેટલાક નાગકુમાર આદિ ઉપર્યુક્ત છે ઉદ્વર્તન કરે છે કે તેઓ અવિદ્યમાન રહે ત્યારે આ નાગકુમાર આદિ જ ઉદ્વર્તન કરે છે? તથા તિષિકે વિદ્યમાન હોય ત્યારે કેટલાક તિષિક એવે છે, કે જ્યોતિષિકે ન હોય ત્યારે ગ્ય છે? એજ પ્રમાણે વૈમાનિકો હોય ત્યારે કેટલાક વૈમાનિકો ઍવે છે? કે વૈમાનિકે ન હોય ત્યારે તેઓ એવે છે? આ પ્રકારના પ્રશ્નો ગાંગેય અણગારે પૂછયા છે.
गांगेयना प्रश्नाने उत्तर भापता महावीर प्रभु ४ छ - गंगेया !" ड गेय ! “सओ नेरइया उववज्जति, नो असआ नेरइया उववज्जति "
श्री. भगवती सूत्र : ८