________________
प्रमैयचन्द्रिका टीका श०९७०३२सू०१७नैरयिकादिप्रवेशनकाल्पबहुत्वादिनि० ३०९
छाया-एतस्य खलु भदन्त ! नैरयिकप्रवेशनकस्य, तिर्यग्यो निकमवे. शनकस्य, मनुष्यप्रवेशनकस्य, देवप्रवेशनकस्य च कतराणि कतरेभ्यो यावत् विशेषाधिकानिवा ? गाङ्गेय ! सर्वस्तोकानि मनुष्यप्रवेशनकानि नैरयिकप्रवेशनकानि असंख्येयगुणानि देवप्रवेशनकानि असंख्येय गुणानि, तियंग्योनिक प्रवेश नकानि असंख्येयगुणानि ॥ मू० १७॥ _____टीका-अथ नैरयिकप्रवेशनकादीनामल्पबहुत्वादिकमाह-'एयस्स णं भंते' इत्यादि। 'एयस्स णं भंते ! नेरइयपवेसणगस्स, तिरिक्खजोणियपवेसणगस्स, मणुस्सपवेसणगस्स, देवपवेसणगस्स य कयरे कयरेहितो जाव विसे. साहिया वा ?' गाङ्गेयः पृच्छति-एतस्य खलु नैरयिकपवेशनकस्य तिर्यग्योनिकप्रवेशनकस्य मनुष्यप्रवेशनकस्य देवप्रवेशनकस्य मध्ये कतराणि प्रवेशनकानि कत. रेभ्यः प्रवेशनकेभ्यो यावत् अल्पानिवा, बहुकानि वा, तुल्यानि वा, विशेषाधिका
नैरयिकादि प्रवेशनक अल्प बहुत्व वक्तव्यता'एयस्स णं भंते' नेरइयपवेसणगस्स' इत्यादि ।
टीकार्थ--इसके ही जैसा है। केवल ये प्रवेशनक परस्परमें कमती बढती जो कहे गयेहैं उसका कारण ऐसा कहा गया है-मनुष्य क्षेत्रमें ही मनुष्य प्रवेशनकोंका सद्भाव होता है और ऐसे जीव बहुत कम होते हैं-इस कारण इन्हें सबसे कम कहा गया है। नैरयिकप्रवेशनकों को जो असंख्यात गुणा कहा गया है-उसका कारण तद्गामी जीवोंकी असंख्यात गुगता है। इसी तरहसे देवप्रवेशनकको जो असंख्यात गुणित कहा गया है उसका भी कारण-तद्गामी जीवोंकी असंख्यात
નરયિકાદિ પ્રવેશનકની અપ-બહુ વક્તવ્યતા– " एयस्स णं भंते नेरइयपवेसणगस्स" त्या:
ટીકાર્થ–સૂત્રાર્થ કરતાં વિશેષ અહીં કંઈ પણ કહેવા જેવું નથી. ચારે પ્રવેશનકમાં જે પરસ્પરમાં અલપતા અને બહુતા પ્રકટ કરવામાં આવી છે તેનું કારણ નીચે પ્રમાણે છે
મનુષ્ય ક્ષેત્રમાં જ મનુષ્ય પ્રવેશનકોને સદૂભાવ રહે છે, અને તેમાં જનારાં જીવે ઘણાં જ ઓછાં હોય છે. તેથી મનુષ્ય પ્રવેશનકને સૌથી અલ્પ કહ્યું છે. મનુષ્ય પ્રવેશનક કરતાં નૈવિક પ્રવેશનકમાં જનારા ની સંખ્યા અસંખ્યાત ગણી હોય છે, તેથી નૈરયિક પ્રવેશનકોને અસંખ્યાત ગણું કહ્યાં છે. એ જ પ્રમાણે નૈરયિક પ્રવેશનકા કરતાં દેવપ્રવેશનકેમાં જનાર જીની સંખ્યા અસંખ્યાત ગણું હોય છે. તેથી દેવપ્રવેશનકે અસંખ્યાત ગણાં
श्री. भगवती सूत्र : ८
