________________
प्रमेयचन्द्रिका टी०श० ९ उ०३२ सु०१२ मवान्तरप्रवेशनकनिरूपणम्
१३३
याम्, पङ्कप्रभायाम्, धूमप्रभायां च भवन्ति १ । अथवा रत्नप्रभाया यावत् पङ्कमभायां तमायां च भवन्ति २ । अथवा रत्नप्रभायाम्, यावत् पङ्कप्रभायाम् अधः सप्तम्यां च भवन्ति ३ । अथवा रत्नप्रभायाम्, शर्करामभायाम्, वालुकाप्र भायाम्, धूमप्रभायाम्, तमायां च भवन्ति ४ । एवं रत्नप्रभाम् अमुञ्चत्सु यथा पञ्चानां पञ्चकस योगस्तथा भणितव्यो यावत् अथवा रत्नप्रभायां पङ्कप्रभायां यावत् अधःसप्तम्यां च भवन्ति अथवा रत्न भायाम्, शर्कराप्रभायाम् यावत् धूमप्रभायां तमा यां च भवन्ति १ | अथवा रत्नप्रभायां यावत् धूमप्रभायाम् अधः सप्तम्यां च भवन्ति २ । अथवा रत्नप्रभायां शर्कराप्रभायां यावत् पङ्कप्रभायाम्, तमायां च अधः सप्तम्यि च भवन्ति ३ | अथवा रत्नप्रभायां शर्कराप्रभायां वालुकाममायां धूमप्रभायां तमायाम् अधःसप्तम्यां च भवन्ति ४ । अथवा रत्नप्रभायाम्, शर्कराप्रेभायाम् पङ्कप्रभायाम्, यावत् अधःसप्तम्यां च भवन्ति ५ । अथवा रत्नमभायां वालुकामभार्या यावत् अधः सप्तम्यां भवन्ति ६ । अथवा रत्नप्रभायां च शर्कराप्रभायां च यावत् अधः सप्तम्यां च भवन्ति ७ ।। सू०१२ ॥
टीका - उत्कृष्टेन नैरयिकप्रवेशन कमेव प्ररूपयितुमाह - उक्कोसे णं भंते! इत्यादि । उक्कोसे णं भंते! नेरइया नेरइयपवेसणएणं पुच्छा ' गाङ्गेयः पृच्छति - हे भदन्त ! उत्कृष्टेन खलु नैरयिकाः नैरयिकप्रवेशन केन प्रविशन्तो नैरपिवेशनं कुर्वन्तः किं रत्नप्रभायां भवन्ति ? किं वा शर्करामभायां वालुकाप्रभायां वा पङ्कप्रभार्यां वा धूमप्रभायां वा तमः प्रभायां वा अधः सप्तम्यां वा
टीकार्थ- सूत्रकार ने इस सूत्रद्वारा उत्कृष्ट से नैरधिक प्रवेशनक का ही प्ररूपण किया है - इसमें गांगेयने प्रभुसे ऐसा पूछा है-' उक्कोसेणं भंते! नेरइया नेरइयपवेसणएणं पुच्छा' हे भदन्त ! उत्कृष्ट की अपेक्षा से, नैरयिक प्रवेशनद्वारा नैरयिक भव में प्रवेश करते हुए नैरथिक कहां पर होते हैं ? क्या रत्नप्रभा में होते हैं ? या शर्कराप्रभा में होते हैं ? या वालुकाप्रभा में होते हैं ? या पकप्रभा में होते हैं ? या धूमप्रभा में होते ? या तमःप्रभा में होते हैं ? या अधः सप्तमी पृथिवी में होते हैं ? इस उक्कोसेणं भंते नेरइया " त्याहि
ટીકા”—સૂત્રકારે આ સૂત્ર દ્વારા નૈરયિક પ્રવેશનકની ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ પ્રરૂપણા કરી છે—
गांगेय अणुभारने। प्रश्न - " उक्के सेणं भवे ! नेरइया नेरइयप्पवेसणएण पुच्छा ” હે ભદન્ત ! ઉત્કૃષ્ટની અપેક્ષાએ નૈરયિક પ્રવેશનક દ્વારા નૈયિક ભવમાં પ્રવેશ કરતા નાકે! કયાં ઉત્પન્ન થાય છે ? શું તેએ રત્નપ્રભામાં ઉત્પન્ન થાય છે? કે શર્કરાપ્રભામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે વાલુકાપ્રભામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે પકપ્રભામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે ધૂમપ્રભામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે તમઃપ્રભામાં ઉત્પન્ન થાય છે ? કે અધઃસપ્તમીમાં ઉત્પન્ન થાય છે ?
भ ३०
66
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૮