________________
२२२
भगवतीस्त्रे एकः (१०-६-३-१=२०) इत्येवं पूर्व प्रदर्शितैः पञ्चदशभिर्भङ्गैः सह एषां विंशतिभङ्गानां योगे कृते सर्वे पञ्चत्रिंशद् भङ्गा भवन्ति ३५ । एषामेकविंशति विकल्पैर्गुणने कृते सर्वे पञ्चत्रिंशदधिक सप्तशत भङ्गा भवन्तीति ७३५ । ___ चतुष्कसंयोगेषु पुनराधाभिश्चतसृभिः पृथिवीभिः प्रथमश्चतुष्कसंयोगः तत्र च आद्यासु तिसृषु पृथिवीषु एकैकः, चतुर्ध्या तु संख्याता इत्येको विकल्पस्ततः पूर्वोक्तक्रमेण तृतीयस्यां दशमवारे संख्यातपदमिति १० । एवं द्वितीयस्यां दश १०। प्रथमायां च दश । ततः प्रथमप्रदर्शित भङ्गैकसंयोगे एते सर्वे चतुष्कसंयोगे ( १-१०-१०-१०=३१) एकत्रिंशद् विकल्पा भवन्ति । एशिश्व एकत्रिंशद् विकल्पैः सप्तपदचतुष्कस योगानां पञ्चत्रिंशतोगुणने पञ्चाशीत्यधिकसहस्रभङ्गाः १५ भंगों को मिलाने पर ३५ भंग हो जाते हैं । इन ३५के साथ पूर्वक्ति २१ भंगोंका गुणा करनेसे७३५ भंग हो जाते हैं। चतुष्क संयोगमें आदि की चार पृथिवियों द्वारा प्रथम चतुष्कसंयोग होता है। इसमें पहिलेकी तीन पृथियों में एक एक, और चौथी पृथिवीमें संख्यात ऐमा प्रथम विकल्प है। इसके बाद पूर्वोक्त क्रमसे तीसरी पृथिवीमें दो से लेकर संख्यात पद तक संचार करने पर१० विकल्प होते हैं, इसी तरहसे द्वितीय पृथिवीमें १० और प्रथम पृथिवी में १० विकल्प होते हैं । कुल ये ३० विकल्प होते हैं। इनमें १-१ संख्यात इस प्रथम विकल्प को मिलाने पर ३१ विकल्प चतुष्क संयोग में हो जाते हैं। इन ३१ विकल्पों का सात नरक
मन छ. शते ५ वि५ ६॥२॥ १५+१०+६+3+1=3५ त्रि. સગી ભંગ બને છે એવા કુલ ૨૧ વિકલ્પ બનતા હોવાથી ૩૫૪૨૧=૭૩૫ કુલ ત્રિકસંગી ભંગ બને છે.
હવે સંખ્યાત નારકના ચતુષ્કસંગી ભંગેનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છેતેમાં પહેલે “૧-૧-૧-સંખ્યાત” રૂ૫ વિકલ્પ છે. આ વિકલ્પ અનુસાર પહેલી ત્રણ પૃથવીઓમાં એક એક નારક અને ચેથી પૃથ્વીમાં સંખ્યાત નારક હોય છે. ત્યારબાદ પૂર્વોક્ત કમ અનુસાર ત્રીજી પૃથ્વીમાં બેથી સંખ્યાત પર્યન્તના પદને સંચાર કરવાથી ૧૦ વિકલ્પ બને છે. એ જ રીતે બીજી પૃથ્વીમાં બેથી સંખ્યાત પર્યન્તના પદને સંચાર કરવાથી ૧૦ બીજો વિકલ્પ બને છે. એજ પ્રમાણે પહેલી પૃથ્વીમાં બેથી સંખ્યાત પર્યન્તના પદને સંચાર કરવાથી ત્રીજા ૧૦ વિકલ્પ બને છે. આ રીતે કુલ ૩૦ વિક૯પ બને છે. તેમાં ૧-૧-૧-સંખ્યાત” આ પ્રથમ વિકલ્પને ઉમેરવાથી કુલ ૩૧ ચતુષ્કસંગી વિ બને છે. પ્રત્યેક વિકલ્પ દ્વારા સાત નરકના ચતુષ્કસંગી ૩૫ ભંગ
श्रीभगवती. सूत्र: ८
