________________
११८
भगवतीसूत्रे अथ पञ्चानां नैरयिकाणां नरकत्रयसंयोगे षड् विकल्पा भवन्ति, तथाहि-एकः एकः वयः १, एकः द्वौ द्वौ २, द्वौ एकः द्वौ ३, एकः त्रयः एकः ४, द्वौ द्वौ एक:५, त्रयः एकः एकः६, इति षड्विकल्पा:६। तत्र एकैकस्मिन् विकल्पे सप्तानां पदानां पञ्चत्रिंशद् भङ्गा भवन्ति। ते यथा-रत्नप्रभा-शकरामभेति पृथिवीद्वयेन सह वालुकापभादिपृथिवीनां संयोगे कृते पञ्च भङ्गाः ५ । रत्नप्रभा-चालुकाप्रति पृथिवीद्वयेन सह पङ्कप्रभादिपृथिवीनां संयोगे कृते चत्वारो भङ्गाः ४ । रत्नप्रभा-पङ्कप्रभेति पृथिवीद्वयेन सह धूमप्रभादिपृथिवीनां संयोगे कृते त्रयो भङ्गाः३ । रत्नप्रभा-धूमप्रभेति-पृथिवीद्वयेन सह तमःप्रभाऽधःसप्तम्योः संयोगेकृते द्वौ भौर। रत्नप्रभा-तमःप्रभेति पृथिवीद्वयेन सह अधःसप्तम्याः संयोगे कृते सति एको ___पांच नैरयिकों के नरकत्रय के संयोग में ६ विकल्प होते हैं-जैसे कि १-१-३, १-२-२, २-१-२, १-३-१, २-२-१, ३-१-१। इनमें से एक एक विकल्प में सातपदों के ३५ भंग होते हैं-जो इस प्रकार से हैं -रत्नप्रभा और शर्करामभा इन दो पृथिवियों के साथ वालुका आदि पृथिवियों का संयोग होने पर ५ भंग होते हैं, रत्नप्रभा और वालुकाप्रभा के साथ पङ्कप्रभा आदि पृथिवियों का संयोग करने पर ४ भंग होते हैं, रत्नप्रभा एवं पंकप्रभा इन दो पृथिवियों के साथ धूमप्रभादिपृथिवियों का संयोग होने पर तीन भंग होते है, रत्नप्रभा एवं धूमप्रभा इन दो पृथिवियों के साथ तमः प्रभा और अधः सप्तमी का संयोग करने पर दो भंग होते हैं। और रत्नप्रभा एवं तमः प्रभा का अधः सप्तमीपृथिवी
પાંચ નારકોને ત્રણ નરકમાં સંગ થતું હોય એવા ૬ પ્રકારના वि । भने छ.-१-१-3, १-२-२, २-1-२, १-3-१, २-२-१ 3-1-१. પહેલા વિકપનું તાત્પર્ય–“એક નારક એક નરકમાં, એક નારક બીજી કઈ નરકમાં અને ત્રણ નારક ત્રીજી કેઈ નરકમાં ઉત્પન્ન થતા હોય એ આ પહેલે વિકલ્પ છે. એ જ પ્રમાણે બાકીના વિકલ્પોનો ભાવાર્થ પણ સમજ. પ્રત્યેક વિકલ્પના સાત પદે સાથે ૩૫ ભંગ થાય છે. જે આ પ્રમાણે સમજવા– રત્નપ્રભા અને શર્કરા પ્રભા સાથે પછીની પાંચ પૃથ્વીનો અનુક્રમે ગ કરવાથી ૫ ભંગ થાય છે, રત્નપ્રભા અને વાલુકા ભા સાથે પછીની પંકપ્રભા આદિ ૪ પૃથ્વીના પેગથી ૪ ભંગ થાય છે, રત્નપ્રભા અને પંકપ્રભા સાથે પછીની ધૂમપ્રભા આદિ ૩ પૃથ્વીઓના યોગથી ૩ ભંગ થાય છે, રત્નપ્રભા અને ધૂમપ્રભા સાથે પછીની બે પૃથ્વીના પેગથી ૨ ભંગ થાય છે અને રત્નપ્રભા અને તમામલા સાથે પછીની સાતમી પૃથ્વીના વેગથી ૧ ભંગ થાય
श्रीभगवती. सूत्र: ८
