________________
प्रमेयचन्द्रिका टी००९ ७० ३१ सू०६ श्रुत्वा प्रतिपन्नावधिशानिनिरूपणम् ७६१ पृच्छति-'से णं भंते किं उड्ढं होज्जा३' हे भदन्त! स खलु केवलज्ञानी किम् ऊर्ध्वम् ऊर्ध्वलोके भवति, अधोलोके भवति, तिर्यगलोके वा भवति ? भगवानाह-'जहेव असोचाए जाव तदेकदेसभाए होज्जा' हे गौतम ! यथैव · अश्रुत्वा' इत्यस्यामिलापे उक्तं तथाऽत्रापि यावत् अवं वा लोके भवति, अधो वा लोके भवति, तिर्यग्लोके वा भवति, ऊर्ध्व भवन् शब्दापाति-विकटापाति-गन्धापातिमाल्यवन्तपर्यायेषु वृत्तवैताढयपर्वतेषु भवति, संहरणं प्रतीत्य सौमनस्यवने वा पाण्ड. कवने वा भवति, अधोलोके भवन् गर्ने वा दयीं वा भवति, संहरणं प्रतीत्य पाताले वा भवने वा भवति ? तिर्यग्लोके भवन् पञ्चदशसु कर्मभूमिषु भवति,
___ अब गौतमस्वामी प्रभु से ऐसा पूछते हैं-(से णं भंते ! किं उड़ होजा०) हे मदत्त ! वह श्रुत्वा केवलज्ञानी क्या उर्ध्वलोक में होता है ? या अधोलोक में होता है ? या तिर्यग्लोक में होता है ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं-(जहेव असोच्चोए जाव तदेकदेसभाए होजा) हे गौतम! जिस प्रकार अश्रुत्वा के अभिलाप में कहा गया है, उसी प्रकार से यहां पर भी जानना चाहिये यावत् वह उर्ध्वलोक में होता है, अधोलोक में होता है, और तिर्यक लोक में भी होता है। उर्वलोक में वह शब्दा. पाति, विकटापाति, गन्धापाति, माल्यवन्त इन पर्याय वाले-इन नामों वाले वृत्तवैताढय पर्वतों में होता है। संहरण की अपेक्षा से वह सौमनस्य वन में या पण्डकवन में होता है। अधोलोक में वह गर्त में या गुफा में होता है। संहरण की अपेक्षा से वह पाताल में अथवा भवन
गौतम शमीना प्रश्न-(से भंते ! कि उड्ढ होजा ?) महन्त ! તે ઋત્વા કેવલી શું ઊર્વકમાં હોય છે, કે અધોલેકમાં હોય છે કે તિય લેકમાં હોય છે?
महावीर प्रभुने। उत्तर-(जहेव असोच्चाए जाव तदेकदेसभाए होज्जा) હે ગૌતમ! અથવા કેવળજ્ઞાની વિષેના પૂર્વોક્ત વક્તવ્યના જેવું જ વક્તવ્ય અહીં શ્રવા કેવલી વિષે પણ સમજવું. તે વક્તવ્યને સારાંશ નીચે પ્રમાણે છે શ્રવા કેવલી ઊર્વકમાં પણ હોય છે, અધેલકમાં પણ હોય છે અને તિશ્લોકમાં પણ હોય છે. ઊર્વકમાં શબ્દા પ્રાતિ, વિકટાપતિ ગન્ધાપતિ અને માલ્યવન્ત નામના વૃત્તવૈતાઢય પર્વતમાં હોય છે અને સંહરણની અપે. ક્ષાએ તે સૌમનસ વનમાં અથવા પંડક વનમાં હોય છે. અલેકમાં તે ગત (ખાડા) માં અથવા ગુફામાં હોય છે અને સંહરણની અપેક્ષાએ તે પાતાલમાં
भ ९६
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭