________________
भगवतीसूत्र एवम्-" पढमं नाणं तओ दया, एवं चिट्ठइ सव्वसंजए।
अन्नाणी कि काही ? किं वा न ही सेय पावगं ?" ___ अतस्ते प्ररूपयन्ति-श्रुतं श्रेयः इति, श्रुतं श्रुतज्ञानं तदेव श्रेयः अतिप्रशस्यं वर्तते, श्रेयम् आश्रयणीयं वा पुरुषार्थसिद्धिहेतुत्वात् नतु शीलमिति भावः, इतरे पुनरन्यतीथिकाः परस्परनिरपेक्षयोरेव ज्ञानक्रिययोः ? फलमिच्छन्ति तेषामयमाशयः-ज्ञानं क्रियारहितमेव गौणीभूतक्रियं वा फलपदं भवति, क्रियाऽपि ज्ञान रहिता, गौणीभूतज्ञाना वा फलदा भवतीति, उक्तश्च-" किश्चिद् वेदमयं पात्रं, किञ्चित्पात्रं तपोमयम् ।
आगमिष्यति तत्पात्रम् , यत्पात्रं तारयिष्यति" इति, त्ति करता है उसे तो फल में विसंवाद देखा जाता है अतः ऐसा ज्ञान फलप्रद नहीं होता। तथा-" पढमं नाणं तओ दया एवं चिट्ठइ सव्वसंजए, अन्नाणी किं काही ? किं वा नाही सेय पावयं" अतः इस सब कथन को लक्ष्यमें रखकर श्रुत-श्रुतज्ञान को अन्यतीर्थिकों ने अतिप्रशस्त माना है। अथवा पुरुषार्थ का हेतु होने से उसे ही आश्रयणीय कहा है। शील को नहीं। तीसरे प्रकार के जो अन्यतीर्थिक जन हैं वे परस्पर निरपेक्ष ज्ञान और क्रिया को ही अभीष्टार्थ संपादक मानते हैं। इनका मन्तव्य ऐसा है कि क्रियारहित या जिसमें क्रिया गौण है ऐसा ज्ञान फलप्रद होता है । तथा ऐसी क्रिया जो ज्ञानरहित होती है-अथवा ज्ञान जिसमें गौण होता है फलप्रद होती है। कहा भी है___ "किञ्चिद् वेदमयं पात्रं," इत्यादि। પ્રવૃત્તિ કરે છે તેને તે ફલમાં વિસંવાદ જ જોવામાં આવે છે, તેથી એવું ज्ञान (भिथ्याज्ञान) सप्र नवउतुं नथी. तथा-( पढमं नाणं तओ दया एवं चिट्टइ सव्वसंजए, अन्नाणी किं काही ? किंवा नाही सेय पावयं ) मा ५i કથનને લક્ષ્યમાં રાખીને કૃત (શ્રુતજ્ઞાન) ને અન્યતીથિકેએ અત્યન્ત પ્રશસ્ય માન્યું છે. અથવા પુરુષાર્થના હેતુ (કારણ) રૂપ હોવાથી તેને જ આશ્રણય एयु छ-शासने नहीं.
ત્યારે કેટલાક અન્યતીર્થિકે પરસ્પર નિરપેક્ષ જ્ઞાન અને ક્રિયાને જ અભીષ્ટ અર્થનું સંપાદક ગણે છે. તેમની એવી માન્યતા છે કે ક્રિયા૨હિત અથવા જેમાં ક્રિયા ગૌણરૂપ છે એવું જ્ઞાન ફલદાયી નીવડે છે. તથા જે જ્ઞાનરહિત હોય છે અથવા જેમાં જ્ઞાનનું મહત્વ ગૌણ હોય છે એવી ક્રિયા ફલદાયી नाप छ. Bह्यु ५५ छे -किश्चित् देवमयं पात्रं इत्यादि ।
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
