________________
२९२
भगवतीस्त्रे जघन्येन एकत्रिंशत् सागरोपमानि त्रिसमयोनानि, उत्कर्षेण त्रयस्त्रिंशत् सागरोपमानि समयोनानि, वैक्रियशरीरप्रयोगवन्धान्तरं खलु भदन्त ! कालतः कियचिरं भवति ?
जस्स ठिई सा भाणियन्वा-जाव अणुत्तरोववाइयाणं-सव्वबंधे एक्कं समयं, देसबंधे जहण्णेणं एक्कतीसं सागरोवमाई तीसमयऊणाई उकोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाइं समयऊगाई) एक समय कम एक सागरो. पम तक होता है। इसी तरह से यावत् सातवीं पृथिवीतक जानना चाहिये । परन्तु देशबंधमें जिसकी जितनी जघन्य स्थिति होती है उसमेंसे तीन समय कम करना चाहिये। और यावत् जिसकी जितनी उत्कृष्टस्थिति हो-उसमें से भी एक २ समय कम करना चाहिये। पंचेन्द्रिय तिर्यंच
और मनुष्य इनको वायुकायिककी तरह जानना चाहिये । असुरकुमार नागकुमार यावत् अनुत्तरौपपातिक इनको नारक की तरह जानना चाहिये। परंतु जिनकी जो स्थिति है वह कहनी चाहिये । यावत् अनुत्तरौपपातिक देवों का सर्वबंध एक समय का और देशबंध जघन्य से तीन समय कम ३१ सागरोपम तक का होता है तथा उत्कृष्ट से वह एक समय न्यून ३३ सागरोपम का होता है। (वेउव्वियसरीरप्पओगबंधतरं णं भंते ! कालओ केवच्चिरं होइ) हे भदन्त ! वैक्रियशरीर के
अणुत्तरोववाइयाण जहा नेरइयाण, नवरं जा जस्स ठिई सा भाणियव्वा जाव अनुत्तरोक्वाइयाण-सव्वबधे एक्कं समय, देसब'धे जहण्णेण एक्कतीसं सागरोवमाई तिसमयऊणाई उक्कोसेणं तेत्तीसं सागरोवमाइं समयऊगाइं) मे४ प्रमाणे સાતમી નરક સુધીના નારકે વિષે પણ સમજવું. પરંતુ દેશબંધને કાળ કહેતી વખતે જેની જેટલી જઘન્ય સ્થિતિ હોય છે તેમાંથી ત્રણ સમય ઓછાં કરવા જોઈએ અને જેની જેટલી ઉત્કૃષ્ટ સ્થિતિ હેય તેમાંથી પણ એક, એક સમય એ કરે જોઈએ. પંચેન્દ્રિય તિર્યનિક અને મનુષ્યના વૈક્રિય શરીરોગને કાળ વાયુકાયિકના તે કાળ પ્રમાણે સમજવો. અસુરકુમાર, નાગકુમાર અને અનુત્તરૌપપાતિક પર્યન્તના વૈકિયશરીર પ્રગ બંધને કાળ નારકેના તે કાળના પ્રમાણે જ સમજ. પણ વિશેષતા એટલી જ છે કે જેમની જેટલી સ્થિતિ હોય તે કહેવી જોઈએ. યાવત્ અનુત્તરૌપપાતીક દેવના વૈક્રિય શરીરને સર્વબંધ એક સમયને અને દેશબંધ જઘન્યકાળની અપેક્ષાએ ૩૧ સાગરોપમ કરતાં ત્રણ ન્યૂન સમય હોય છે અને ઉત્કૃષ્ટ
जनी अपेक्षा 33 सागरोयम ४२ता से न्यून समयना डाय छे. ( वेउ. वियसरीरप्पओगबधतरण भते! कालओ केवच्चिरं होइ ?) महन्त ।
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
