________________
प्रमेयचन्द्रिका टीका श० ८ उ. ८ उद्देशकविषयविवरणम् विधवन्धकवीतरागछद्मस्थस्य परिषहाः, एकविधवन्धकसयोगिकेवलिनः परिषहाः, कर्मबन्धरहिताऽयोगिकेवलिनः परिषहाः, जम्बूद्वीपे दूरस्थोऽपि सूर्यः कथं समीपवर्ती प्रतीयते, सूर्यः सर्वशैव उच्चत्वे समान एव, तेजसः प्रतिघातात् दूरवर्ती भूत्वाऽपि समीपवर्ती प्रतीयते, तेजसः अभितापात् समीपस्थोऽपि दूरतरवर्ती प्रतीयते, अतीतक्षेत्रं प्रति गच्छति ?, इत्यादिप्रश्नः, अतीतं प्रकाशयति, इत्यादिमश्न:, वर्तमानं क्षेत्र प्रकाशयति, स्पृष्टक्षेत्र प्रकाशयति, अतीतं क्षेत्रमुद्द्योतयति, इत्यादि प्रश्नोत्तरम् , सूर्यपरिस्पन्दनं वर्तमानक्षेत्रो भवति, सूर्यः स्पृष्टां क्रियां करोति, किया पहों का कथन । षडविध कर्मबन्धक जीवों के परीषहों का कथन । एकविध कर्मबन्धक वीतराग छद्मस्थ जीव के परीषहों का कथन । एकविध पंधक सयोगी केवली के परीषहों का कथन । कर्मबन्ध रहित अयोगी केवली के परीषहों का कथन-जम्बूद्वीप में दूरस्थ भी सूर्य समीप में रहा हुआ क्यों प्रतीत होता है ऐसा प्रश्न। सूर्य सर्वत्र ही ऊँचाई में समान ही है ऐसा कथन । तेज के प्रतिघात से दूरवर्ती होकर भी सूर्य समीपवर्ती प्रतीत होता है-तेज के अभिताप से समीपस्थ भी सूर्य दूर तरवर्ती प्रतीत होता है ऐसा कथन । सूर्य अतीतक्षेत्र के प्रति जाता है ? ऐसा प्रश्न-अतीतक्षेत्र को प्रकाशित करता है ? ऐसा प्रश्न-वर्तमान क्षेत्र को प्रकाशित करता है ऐसा कथन-स्पृष्ट क्षेत्र को प्रकाशित करता है ऐसा समाधान, अतीत क्षेत्र को उद्योतित करता है ऐसा उत्तरसूर्य की परिस्पन्दरूप क्रिया वर्तमानक्षेत्र में होती है ऐसा कथन-सूर्य પરીષહનું કથન. એ જ પ્રમાણે સવિધ અને પવિધ કર્મબંધક ના પરીષહનું કથન. એકવિધ કર્મબંધક વીતરાગ છદ્મસ્થ જીવના પરીષહેનું કથન એકવિધ કર્મબંધક સગી કેવલીના પરીષહોનું કથન કર્મબંધ રહિત અગી કેવલીને પરીષહનું કથન, “જબૂદ્વીપમાં દૂર રહેલો સૂર્ય શા કારણે સમીપમાં રહેલે દેખાય છે,’ એ પ્રશ્ન. ઉત્તર–“સૂર્ય સર્વત્ર સમાન ઊંચાઈએ જ છે. તેના પ્રતિઘાતથી દૂર રહેલે સૂર્ય પણ સમીપમાં હોય એવું લાગે છે. તેજના અભિતાપથી સમીપમાં રહેલે સૂર્ય પણ દૂર દેખાય છે એવું કથન.”
“सूर्य मतात क्षेत्रनी त२५ लय छे ४२? मेवो प्रश्न. “मतीत ક્ષેત્રને સૂર્ય પ્રકાશિત કરે છે ખરો? એવો પ્રશ્ન વર્તમાન ક્ષેત્રને પ્રકાશિત કરે છે એવું કથન, પૃષ્ટ ક્ષેત્રને પ્રકાશિત કરે છે એવું સમાધાન અતીત ક્ષેત્રને ઉધોતિત કરે છે એ ઉત્તર-સૂર્યનિ પરિસ્પન્દરૂપ ક્રિયા વર્તમાન ક્ષેત્રમાં થાય છે એવું કથન. સૂર્ય પૃષ્ટ ક્રિયા કરે છે એવું કથન. “સૂર્ય
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૭
