________________
६७०
भगवती सूत्रे
अभावस्यैव प्रकृते विवक्षितत्वेन तादृशविशेषस्यागाविवक्षितत्वात् । अत्र च मोक्षार्थं यद्दानं तस्यैव प्ररूपणं कृतम्, उक्तश्च
6
मोक्खत्थं जं दार्ण तं पहएसो विही समक्खाओ ।
अणुकंपा दाणं पुण जिणेहिं न कयाइ पडिसिद्धम् ॥ १ ॥ ' सू० ॥ १ ॥ ऐसे आहार की यहां विवक्षा नहीं की गई है । यहाँ तो ऐसे ही आहार की विवक्षा हुई है जो कर्मनिर्जराका हेतु होता है । और कर्मनिर्जरा का हेतु वही आहार होगा जो सुपात्रोंको दिया जायगा । सुपात्र वे ही है जो मोक्षमार्ग में चल रहे हैं मोक्षमार्गमें स्थित सुपात्रोंके लिये दिया गया आहार दाता के कर्मों की निर्जरा का कारण बनता है । कर्मों की निर्जरा होने से ही मोक्ष प्राप्त होता है । इसीलिये 'मोक्षा
यद्दानं तस्यैव प्ररूपणं कृतम् अनुकंपादानादेस्तु प्ररूपणं न कृतम्' यहाँ पर टीकाकार ने ऐसा कहा है कि मोक्ष के लिये- मोक्षप्राप्ति के लिये जो दान है उसीकी प्ररूपणा की है । अनुकंपादान आदि की प्ररूपणा नहीं की है । मोक्षप्राप्ति के लिये वह इसलिये नहीं होता है कि उसमें संवरपूर्वक कर्मों की निर्जरा नहीं होती । अनुकंपादान आदिमें तो अनुकंपा और औचित्य की ही अपेक्षा रहती है । कहा भी है
' मोक्खत्थं जं दाणं तं पइ एसो विही समक्खाओ । अणुकंपा दाणं पुण जिणेहिं न कयाह पडिसिद्धम् ||१|| '
અપાય છે. અહીં એવા આહારનું નિરૂપણ કરવામાં આવ્યુ નથી અહીં તે।કાઁનિજ રાના હેતુરૂપ આહારની પ્રરૂપણા કરવામાં આવી છે. અને કર્મોનાના હેતુરૂપ તે એજ આહાર ગણી શકાય છે કે જે સુપાત્રને આપવામાં આવે છે. સુપાત્ર એને જ કહે છે કે મેાક્ષને માર્ગે આગળ વધતા હાય છે. એવા સુપાત્રને આપવામાં આવેલ આહાર દાતાના કર્મીની નિજ રાના કારણરૂપ બને છે. કર્માંની નિરા થવાથી જ મેાક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે તેથી જ સૂત્રકારે અહીં मोक्षार्थं यद् दानं तस्यैव प्ररूपणं कृतम् अनुकंपादानादेस्तु प्ररूपणं न कृतम् ' मोक्षप्राप्ति मर्थे उपयोगी मेवा छाननी अश्या रीઅનુકંપાદાન આદિની પ્રરૂપણા કરી નથી. તેને મોક્ષપ્રાપ્તિ કરાવનારું ન કહેવાનું કારણુ એ છે કે તેમાં સવરપૂર્વક કર્માંની નિરા થતી નથી. અનુક ંપાદન આદિ તા અનુકંપા દાન આદિમાં ઔચિત્યની જ દૃષ્ટિ રહે છે. કહ્યું પણ છે કે
6
' मोक्खत्थं जं दाणं पर एसो विही समक्खाओ |
अणुकंपा दाणं पुण जिणेहिं न कयाइ पडिसिद्धम् ॥ १ ॥ '
શ્રી ભગવતી સૂત્ર : ૬
